ظهور اراده‌ای فراتر از مرز‌ها

کشور ما علاوه بر آنکه قدمتی به درازای تاریخ دارد، در مقاطع مهمی از تاریخ خود تبدیل به قدرتی منطقه‌ای و جهانی شده است. در چند مقطع زمانی چه در دوران باستان قبل از اسلام و چه در دوره اسلامی شاهد ظهور قدرت سیاسی قابل‌توجهی در این سرزمین بوده‌ایم که اراده ملت ایران را حتی در سطحی فراتر از مرز‌های جغرافیایی فلات ایران نمایان ساخته است. بااین‌حال، از ابتدای قرن سیزدهم هجری شمسی آفتاب اقتدار راهبردی تمدن ایرانی رو به غروب نهاد و متأسفانه دو سلسله حاکم بر این سرزمین، یعنی قاجار و پهلوی، نه‌تنها در مقابل انحطاط تحمیلی استعمارگران مقاومتی نکردند، بلکه خود به نحوی شتاب‌دهنده این افول تمدنی و تاریخی نیز بودند. 

«جوان» روزنامه‌ای برای انقلاب اسلامی

«جـوان» را مـی‌تـوان روزنامه «انقلاب اسلامی» دانست، روزنامه‌ای که در بیست‌سالگی انقلاب‌اسلامی- درست در زمانی که جنگ نرم تجدیدنظرطلبان و انقلابیون پشیمان علیه آرمان‌های انقلاب شدت گرفته بود- متولد شد و در طول ربع قرن از عمر خویش تلاش کرده تنها به «انقلاب اسلامی» متعهد باشد. 

آرزویی به قدمت فردای پیروزی 

ژنرال چهارستاره و معروف ارتش امریکا، «رابرت هایزر» که در بحبوحه پیروزی انقلاب‌اسلامی با مأموریت کودتا و مهار انقلاب در ایران حضور داشته، در کتاب خاطرات نکته جالبی را از زمان پایان مأموریت خود در تهران نقل می‌کند. او می‌گوید در صبحگاه روز ۲۳ بهمن و درست در زمانی که کار رژیم پهلوی در ایران به پایان رسیده بود، سران کاخ سفید از من پرسیدند «آیا حاضری به ایران برگردی و رهبری کودتایی را بر عهده بگیری»، هایزر در پاسخ به سران دولت امریکا توضیح می‌دهد که اوضاع تغییر کرده و دیگر طرح‌هایی را که وی در مدت اقامت در تهران (از جمله طرح موسوم به «کورتاژ» برای کودتا) تهیه کرده، عملی نیست. 

در جست‌وجوی اقتدار تمدنی ایران

یکی از ویژگی‌های دو قرن اخیر، خودآگاهی جمعی جامعه ایرانی نسبت به سابقه تمدنی درخشان این سرزمین است که این آگاهی معمولاً همراه با غبطه‌ای در خصوص عقب‌ماندگی ایران از قافله پیشرفت‌های بشری همراه بوده است. ایرانیان معمولاً وقتی از گذشته درخشان خود یاد می‌کنند به دو مؤلفه قدرت سیاسی و بین‌المللی (مربوط به دوره پیش از اسلام) و قدرت و مرجعیت علمی فرهنگی (دوره اسلامی) استناد می‌کنند و طی دو قرن گذشته احیای این دو سطح از اقتدار برای ایرانیان آرزویی بزرگ بوده است. 

پاسخ به شبهه تقویمی شهادت حضرت زهرا (س)

در سال‌های اخیر در ایام فاطمیه، تصاویری از یک تقویم مربوط به سال‌ها پیش در فضای مجازی بازنشر می‌شود که در آن عبارت «وفات» حضرت زهرا (س) به چشم می‌خورد. ظاهراً قصد بازنشرکنندگان این تصویر تقویم سال ۱۳۷۲ آن است که ثابت کنند در گذشته همه به وفات حضرت زهرا (س) اعتقاد داشته‌اند و در سال‌های اخیر موضوع «شهادت» ایشان مطرح شده است. البته در ورای این شبهه شیطنتی دیگر هم هست که در جای خود به آن خواهیم پرداخت.

تاریخ فشرده استعمار در جنگ غزه

تعداد شهدای فلسطینی در غزه، خصوصاً کودکان، همچنان در حال افزایش است و سکوت مجامع تحت نفوذ غرب و همراهی سران دولت‌های اروپایی و امریکا با صهیونیست‌ها این سؤال را در اذهان متبادر می‌کند که حد یقف جنایت رژیم صهیونیستی کجاست و در واقع، چه زمانی حامیان غربی اسرائیل ترمز ماشین کودک‌کشی او را خواهند کشید. برای پاسخ باید دلیل حمایت‌های بی‌چون‌وچرای غربی‌ها از جنایات رژیم‌صهیونیستی را فهمید. به‌بیان‌دیگر، چطور اروپایی‌هایی که شعار حمایتشان از حقوق بشر گوش فلک را کر کرده اینک خودشان در برابر رویداد‌های امروز فلسطین کور شده‌اند؟

رهاورد‌های نهضتی ۶۰ ساله

نیمه خرداد امسال، نهضت انقلاب‌اسلامی ۶۰ ساله شد؛ حرکتی تاریخی که ۱۵ سال آن در دوره «نهضت» و ۴۵ سال آن در دوره «نظام» سپری شد. اینک از پی این ۶۰ سال این پرسش ممکن است مطرح باشد که این نهضت و نظام چه حاصلی داشته و رهاورد‌های آن چه بوده است، و در واقع اگر این نهضت رخ نمی‌داد و مسیر تاریخ ایران و جهان بر همان مدار سابقش که قدرتمندان می‌خواستند پیش می‌رفت، در چه وضعیتی بودیم. پاسخ به این سؤال، مجالی مستوفا می‌طلبد، اما به‌اختصار و در سه جنبه کلی به آن می‌توان پرداخت

کنایه‌های تکراری

در امالی شیخ طوسی و الغارات به روزی از روزهای واپسین حکومت امیرالمؤمنین علی (ع) در کوفه اشاره شده و داستانی از درخواست حضرت برای همراهی مردم در مقابله با تهاجم یاران معاویه و در مقابل طعنه‌های تلخ کوفیان نقل شده است که باید خواند و بر مظلومیت حضرتش گریست.

منشور دغدغه‌ها و دوراندیشی امام 

مجموعه پیام‌ها و نامه‌های امام خمینی (ره) در سال پایانی عمر بابرکت ایشان ترسیم‌کننده دغدغه‌های آن عزیز سفرکرده نسبت به آینده انقلاب اسلامی است و در واقع باید این متون را مکمل وصیت‌نامه امام تلقی کرد. در میان این پیام‌ها، پیامی که خطاب به روحانیت و حوزه‌های علمیه در اسفند ۱۳۶۷ صادر کردند و به «منشور روحانیت» معروف شد، جایگاه ویژه‌ای در شناخت اندیشه سیاسی و سیره حکمرانی امام (ره) داشته و دارد. در سالگرد صدور این پیام اشاره‌ای گذرا بر گزیده‌هایی از آن برای امروز ما خالی از فایده نیست.

اگر ایران در سیطره پهلوی‌ها می‌ماند

هرچند در تاریخ از رخ‌داده‌ها سخن به میان می‌آید، اما بیایید یک‌بار هم که شده از فرض تحقق‌نایافته بگوییم. مثلاً اگر شاه مخلوع در ۲۶ دی‌ماه ۱۳۵۷ از ایران فرار نمی‌کرد یا کودتای ژنرال هایزر امریکایی ماجرای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را برای او تکرار می‌کرد و پیروزمندانه به ایران بازمی‌گشت چه می‌شد؟ طبیعی است که با وجود بیماری‌های متعدد و ناشناخته احتمال زنده‌ماندن شاه چیزی بیش از عمر واقعی‌اش زیاد نبود، اما درهرحال اگر فرضاً چنبره سلطنت خاندان پهلوی بر ایران ادامه می‌یافت، اکنون در چه وضعیتی بودیم. مهم‌ترین مبنای ما برای پاسخ به این پرسش نوع حکمرانی و روند‌های حاکم بر ایران دوره پهلوی، خصوصاً در ۱۵ سال پایانی آن است.

براندازی آن‌ها و انقلاب ما

به آن‌ها گفته بودند که کار جمهوری اسلامی تمام است و چند روز که به خیابان بیایید و چند سطل آشغال که آتش بزنید، «این‌ها رفتنی هستند!» چند روز که گذشت و دیدند اوضاع آن‌طور که گفته بودند نشد، به ذهنشان رسید که بگویند «خب، باید همان کار‌ها را که آن‌ها در پاییز ۱۳۵۷ کردند، شما هم بکنید، تا بروند!» این بود که رفتند روی پشت‌بام و شعار دادند، منتها، چون شعار‌ها هم اثری نداشت، به سمت فحاشی رکیک رفتند تا از این ستون بلکه فرجی شود. به همین‌جا هم منتهی نشد، رفتند نعل‌به‌نعل هرچه را که در پاییز سال ۵۷ رخ داده بود ناشیانه شروع به کپی‌برداری کردند: سرودسازی و سرودخوانی، شعارنویسی و... اما ذره‌ای هم به ذهنشان خطور نکرد که چرا حتی یک‌دهم آن جمعیت گسترده‌ای را که مثلاً در تاسوعا و عاشورای ۵۷ به خیابان‌های تهران آمد، نتوانستیم به خیابان بکشانیم؟!

پسران فاطمه بی‌شمارند

فاطمیه به جز آنکه موسمی برای گرامیداشت مقام کوثر رسول‌الله (ص) است، دو ویژگی برجسته و معنادار سیره بانوی دو عالم را در ذهن متبادر می‌کند؛ نخست مظلومیت و دوم ولایتمداری. در مظلومیت آن حضرت همین بس که هنوز چندماه از رحلت حضرت ختمی‌مرتبت نگذشته بود که تنها یادگار پیامبر رحمت با بی‌مهری مدعیان پیروی از پیامبر مواجه شد و اهالی مدینه ثابت کردند که انسان تا چه حد می‌تواند فراموشکار و ناسپاس باشد. آخرین توصیه‌های رسول‌الله در سپردن آن دو ودیعه الهی (قرآن و عترت) را از یاد برده و حرمت بیت دخت گرامی حضرتش را نگاه نداشتند. درحالی‌که همه کائنات در تصرف تکوینی امیرالمؤمنین (ع)، بود، در برابر ظلمی که امت روا داشتند، به صلاح امت، لب به سکوت گزید و با چشمانی اشکبار، فاطمه (س) را که، چون شمع در مقابل دیدگانش هر روز بیشتر نحیف‌تر و کم‌فروغ‌تر می‌شد، به نظاره نشسته بود. آنگاه که زهرا (س) علی را بدرود گفت، گویی آفتابی در خانه حیدر غروب کرده و علی باید پاره تن رسول خدا را به زمین می‌سپرد؛ اما غم بزرگ‌تر آن بود که باید همین را هم به‌دوراز دیدگان مردم ناسپاس به انجام می‌رساند. آری! مظلومیت زهرای مرضیه (س) پس از شهادتش بیش از زمان حیات خاکی‌اش بود.

برای حراج آبروی مردم

در حوادث یک ماه گذشته موارد متعددی رخ داد که «امپراتوری دروغ» دشمن با دست گذاشتن روی مشکلات شخصی افراد و غیرمرتبط با رویداد‌های جامعه، سعی در تشویش اذهان و تحریک عواطف عمومی کرد. دختر نوجوانی را که از خانه خود در شهرستان فرار کرده و به نزد خاله‌اش به تهران آمده و بعد با خاله‌اش دچار دعوا شده و نهایتاً از پشت‌بام خانه‌ای نیمه‌ساز سقوط کرده بود، به عنوان بازداشتی اغتشاشات و کشته‌شده به دست نیرو‌های امنیتی معرفی کردند. دیگر دختری را که به اذعان مادرش خودکشی کرده و اصلاً در فضای مجازی نیز به تمایلش به خودکشی گفته بود، به عنوان کشته‌شده در اغتشاشات معرفی کردند. دختر دیگری را که در اردبیل با قرص برنج خودکشی کرده بود، به عنوان کسی که در مدرسه از نیرو‌های انتظامی ضربه خورده معرفی کردند و....

ظلمی که به ملت رفت

یک ماه گذشته در حق ملت ایران ظلم گسترده‌ای روا شد، البته نه آن‌گونه که بوق استعماری و تلویزیون قبیله بدوی از لندن روایت می‌کند. در همه جای دنیا اعتراض به مسائل مختلف کم‌وبیش وجود دارد و در همه کره خاکی به‌جز سرزمین‌های تحت اشغال همان قبیله بدوی در شبه‌جزیره، امکان اعتراض مسالمت‌آمیز وجود دارد. در همین میدان بهارستان خودمان روبه‌روی خانه ملت بار‌ها دیده‌ایم که مردمی که مطالبه‌ای دارند تجمع کرده‌اند و با آنکه گاه شعارهای شان تند می‌شود و مجوزی هم ندارند، با مدارای حافظان نظم و امنیت مواجه می‌شوند. اصلاً مگر یادمان رفته که در آن صبح خردادی آن چند تروریست خبیث از شلوغی یک تجمع اعتراضی مقابل مجلس سوءاستفاده کرده و محافظان خانه ملت را غافلگیر کردند؟

فتنه مُرجِفون

فتنه‌ها معمولاً در فضای غبارآلود و پرابهام شکل می‌گیرند و آنچه بر آتش فتنه می‌افزاید «شایعات و شبهات» است. در فتنه‌ای که این روز‌ها بخش‌هایی از جامعه ما را تحت تأثیر خود قرار داده نیز همین‌گونه است و این شایعات و شبهات است که در نبود اطلاع‌رسانی صحیح، عواطف و احساسات را برمی‌انگیزد و خشم و غضب را بر رفتار انسان‌ها حاکم می‌کند.

پایان یک قرن تباهی

الیزابت دوم در حالی درگذشت که کارنامه هفتاد‌ساله سلطنتش مشحون از جنایاتی است که به فرمان او یا به دست زیردستانش در کره خاکی رخ داده است. او زمانی به قدرت رسید که مهم‌ترین چالش آن روز انگلستان در دنیا، تلاش ملت ایران برای بازستانی حق خدادادی خویش یعنی نفت از چنگال روباه پیر بود. در همان سال‌های اول سلطنتش، مأموران مخفی سرویس اطلاعاتی ملکه با همکاری امریکایی‌ها با طرح‌ریزی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی دولت برخاسته از اراده مردم ایران، به این مناقشه پایان داده و تا ۲۵ سال بعد همچنان سیادت خود را بر صنعت نفت ایران حفظ کردند.

آزمون سخت گورباچف

خبر درگذشت میخائیل گورباچف، آخرین صدر هیئت‌رئیسه اتحاد جماهیر شوروی سابق بار دیگر رویداد‌های عبرت‌آموز واپسین سال‌های نهمین دهه قرن گذشته میلادی را در ذهن‌ها متبادر کرد؛ روز‌های پرحادثه‌ای که دنیا نظاره‌گر فروریختن مرکزیت بلوک شرق و پایان یافتن دوران جنگ سرد بود. در سال ۱۹۸۵ میخائیل گورباچف به صدارت هیئت‌رئیسه اتحاد شوروی رسید و نوید اصلاحات سیاسی و اقتصادی را برای عبور از چالش‌های مزمنی که این کشور در طول سالیان متمادی حکومت کمونیسم به آن مبتلا بود، به جامعه بزرگ‌ترین کشور دنیا داد.

شاخصه‌های رسانه حسینی

از روزی که حضرت سیدالشهدا (ع) به همراه خاندانش از مدینه خارج شد تا روز عاشورا و حتی بعد از آن زمانی که اهل بیتش و در رأس‌شان زینب کبری (س) پیام‌آور این نهضت در کوفه و شام بودند، این قیام ماهیتی تبیین‌گرانه و روشنگرانه داشته است. گزافه نیست اگر این نهضت را خونین‌ترین «جهاد تبیین» تاریخ بنامیم.
تقارن ایام سوگواری حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) با روز خبرنگار در سال جاری یادآور ابعاد رسانه‌ای نهضت عاشورا و مسئولیت فعالان رسانه در پیروی از مکتب و نورانی حسینی است. اینکه رسانه تراز نهضت حسینی دارای چه ویژگی‌هایی است و فعالان این عرصه چه مسئولیتی در سپهر رسانه‌ای دارند، مجالی مستوفا می‌طلبد، اما در حوصله این نوشتار به برخی از مهم‌ترین شاخصه‌های رسانه عاشورایی تراز نهضت حسینی پرداخته خواهد شد

مسیری که از خرمشهر آغاز شد

هنگامی که خرمشهر پس از ماه‌ها از چنگال بعثی‌ها به دامان میهن بازگشت، تابلویی در ورودی آن نصب شد که بسیار معنادار بود: «به خرمشهر خوش آمدید؛ جمعیت ۳۶میلیون نفر». این استعاره زیبا البته ریشه در واقعیت نیزداشت. برای ایرانیان آن روز خرمشهر فقط یک نقطه مرزی اشغال شده به دست دشمن نبود، پاره قلب ایران بودکه به اسارت گرفته شده بود. خرمشهر برای همه ایرانیان نمادی از عزت و استقلال ایران بود و در طول ۱۹ ماه دوری آن. همگی گمشد‌ه ای داشتند که هم و غمشان بازیابی آن بود. البته همه ایرانیان نیز در بازپسگیری خرمشهر نقش آفرین بودند. آنچه در نهایت به آزادی خرمشهر منجر شد، روندی بود که در طول حدود یک سال پیش از آن دنبال شده بود و آن سپرده شدن جنگ به متن مردم بود. تبلور همین نگاه مردمی بود که حصر آبان را شکست، غرب کارون را آزاد کرد و نهایتاً خونین شهر را به خرمشهر بدل کرد. گویی همه ۳۶ میلیون نفر دلشان در آزادسازی خرمشهر بود. آزادی خرمشهر فقط بازگرداندن یک مرز جغرافیایی نبود، بازگردادن اعتماد به نفس ملی و حس «میتوانیم» به میلیون‌ها ایرانی و اثبات موفقیت نقش آفرینی مردم در کسب موفقیت‌های بزرگ بوده و هست.

سنگرداران هویت و استقلال ایران اسلامی

در طول چندین قرن از غیبت کبری که روحانیت شیعه، مقام نیابت عام امام معصوم (ع) را بر عهده داشته است، حوزه تأثیر روحانیت منحصر به مناسک و ضوابط فقهی نمانده و به اذعان دوست و دشمن اصلی‌ترین عنصر تأثیرگذار بر حرکت جامعه ایرانی بوده است. نگاه موسعی که مکتب اهل‌بیت (ع) به اسلام دارد و نگرش تنگ‌نظرانه و تقلیل‌گرایانه سکولاریستی را نفی می‌کند، سبب شده است که روحانیت در طول چند قرن اخیر در حوزه‌های گوناگون حیات اجتماعی ایرانیان از جمله سیاست داخلی و روابط خارجی و فرهنگ عمومی و سبک زندگی کنشگری تعیین‌کننده باشد و بسیاری از موفقیت‌های بزرگ ملت ایران مرهون همین نقش‌آفرینی جدی است.

چگونه این ثلمه پوشانده شود؟

منقول است که «إِذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَه لَا یسُدُّ‌ها شَیءٌ إِلَى یوْمِ الْقِیامَه.» (هرگاه عالمی دنیا را ترک گوید، رخنه‌ای جبران‌ناپذیر در اسلام ایجاد می‌شود که تا روز قیامت هیچ چیز آن را فرو نمى‌پوشد.)
عالمی ربانی که در میان مردم همچون شمعی فروزان، روشنی‌بخش محیط و جمع است و جمعی از فیض علمی و معنوی او بهره می‌جویند، گنجینه‌ای گرانبهاست که تنها در هنگامه فقدان درک می‌شود.

ماهیت رژیم مافیایی امریکا

در طول یک قرن گذشته صد‌ها بار آتش جنگ در جهان افروخته شده که در بیشتر موارد این آتش‌افروزی از ساختمان معروفی در پلاک ۱۶۰۰ خیابان پنسیلوانیا در واشنگتن دی‌سی طرح‌ریزی و هدایت شده است. آمار‌ها شفاف همه چیز را آشکار می‌کنند. از ۲۴۸ منازعه نظامی رخ‌داده در ۱۵۳ نقطه جهان در سال‌های ۱۹۴۵ تا ۲۰۰۱ میلادی، دولت امریکا آغازگر ۲۰۱ درگیری بوده است. این بدان معناست که مهاجم یک‌طرفه ۸۱ درصد جنگ‌ها، کاخ‌سفید بوده و امریکا به‌طور متوسط هرسال حدود چهار جنگ را بر بشریت تحمیل کرده است؛ روندی که تاکنون ادامه یافته و در قرن بیست‌ویکم نیز اوج گرفته است، به‌گونه‌ای که رئیس‌جمهور سابق امریکا از ۷ تریلیون دلار هزینه امریکا در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا سخن گفت.

فتنه ۸۸ و پیشگیری از ریزش‌ها

هرچند فتنه ۸۸ شبیه بسیاری از مدل‌های تکرارشده «انقلاب‌های رنگی»، با پروپاگاندای دروغین تقلب در انتخابات شروع شد، اما خیلی زود نشانه‌های فتنه‌ای آشکار گشت که ریشه در انحرافات و دگردیسی‌های بیست‌ساله یک جریان سیاسی داشت. آن‌ها که با هدایت و تحریک دشمن، مردم را به اغتشاش دعوت کردند، از سال ۶۸ مسیری را پیموده بودند که لاجرم به فتنه ۸۸ ختم می‌شد. فراتر از شبهه واهی تقلب که هیچ سند محکمه‌پسندی نداشت، طراحان و بازیگران آگاه یا فریب خورده سناریوی فتنه به تدریج شبهات دیگری را مطرح نمودند که در ظاهر با هدف انتقاد از نحوه مواجهه نظام و، ولی فقیه با این جریان استحاله شده بیان می‌شد، ولی در واقع با هدف فرار رو به جلو و سلب مسئولیت از پاسخگویی فتنه‌گران بابت تهمت‌ها و خسارت‌های بزرگ آنان به کشور طرح می‌شد. به عبارت دیگر، شبهات فوق کارآمدی نظام در پیشگیری از وقوع فتنه را زیر سؤال برده و با مقصرنمایی از نظام و رهبری، این تلقی را به وجود می‌آورد که با تدابیری می‌شد از وقوع فتنه جلوگیری کرد.

آسیب‌شناسی نبرد روایت‌ها

در زمانه‌ای که سلطه بر قلمرو ادراکی تا حد زیادی جای عبور از مرز‌های جغرافیایی را گرفته است، تولید و نشأ روایت‌ها یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های رسانه‌ها و صنایع فرهنگی است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم گریزی از حضور در این آوردگاه برایمان متصور نیست. در این میان اگر شاکله این جبهه پیچیده را نشناسیم و ارزیابی دقیقی از وضعیت صف‌آرایی خودی و دشمن در آن نداشته باشیم، بی‌تردید نه‌تن‌ها آورده چندانی نخواهیم داشت، بلکه بخشی از دستاورد‌های پیشین را نیز به دشمن واگذار خواهیم کرد. در صحنه کنونی جنگ روایت‌ها در سه نقطه اساسی دچار آسیب‌های جدی هستیم که باید برای آن تدبیر کرد

پایان اولین رئیس‌جمهور

چند روز پیش ابوالحسن بنی‌صدر از دنیا رفت که زندگی سیاسی او به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور ایران آیینه‌ای عبرت‌نما در برابر سیاستمداران بود. او که از یک خانواده روحانی برخاسته بود، سعی می‌کرد با آثاری همچون «اقتصاد توحیدی» یک متفکر اسلام‌شناس نشان دهد، اما نزدیک‌ترین افراد وی حتی به ظواهر اسلامی نیز پایبند نبودند. ۴۲ سال پیش در یکی از روز‌های سرد بهمن ۱۳۵۸ مردم ایران به‌پای صندوق‌های رأی رفتند تا با انتخاب اولین رئیس‌جمهور ایران، اولین گام عملی برای اجرای قانون اساسی جدید ایران را رقم زنند. به دلایلی که در این نوشتار مجال بررسی آن نیست، ابوالحسن بنی‌صدر دانش‌آموخته اقتصاد که سنخیت چندانی نیز با خط و اندیشه امام نداشت، موفق به کسب اقبال عمومی شد و به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور ایران، به نمادی از نخستین تجربه انتخاباتی ریاست جمهوری در کشور تبدیل شد.