پیام رهبر معظم انقلاب‌اسلامی به همایش سده حوزه علمیه قم را می‌توان چارچوبی برای فهم گذشته، حال و آینده این حوزه دانست؛ حوزه‌ای که توانست تمرکز علمی منحصربه‌فردی را در پرجمعیت‌ترین کشور شیعه جهان ایجاد کند و یکی از بزرگ‌ترین انقلابات دنیا را به ثمر رساند. حوزه قم اولین و تنها حوزه علمیه شیعه نبود و پیش از آن در بسیاری از نقاط جهان اسلام حوزه‌های علمی مذاهب گوناگون شکل گرفته بودند، اما هیچ‌کدام نتوانستند همچون حوزه قم به چنین تأثیر سیاسی و اجتماعی شگرفی برسند.
در سال‌های اخیر رهبر معظم انقلاب، شعار سال‌ها را حول مسائل اقتصادی و به‌ویژه تولید قرار داده‌اند. در ایام پایانی و آغازین هر سال گاه این سؤال مطرح می‌شود که دلیل این اصرار مکرر بر موضوع «تولید» و اساساً فایده این نامگذاری‌ها چیست؟
در هفته‌ای که گذشت، بیانیه «گام دوم انقلاب‌اسلامی» شش‌ساله شد. بیانیه گام دوم از ابتدا صرفاً بیانیه‌ای تشریفاتی به مناسبت چله انقلاب‌اسلامی نبود. آن‌گونه که شخص رهبر معظم انقلاب بعداً تصریح کردند، چهار نکته‌ای که در این بیانیه بر آن تأکید شده بود، عبارت‌اند از: «عظمت حادثه انقلاب»، «عظمت راه طی‌شده و کارکرد انقلاب تا امروز»، «عظمت چشم‌اندازی است که باید به آن برسیم» و «عظمت نقش نیروی جوان متعهد». در واقع این بیانیه تبیین همان حدیث امیرالمؤمنین (ع) «رَحَمَ اللهُ امرءً عَرَفَ مِن أین و فی أین و إلی أین» و بعدتر این شعر مولانا که «از کجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود، به کجا می‌روم آخر ننمایی وطنم» درباره انقلاب‌اسلامی است و قرار بود گذشته (چله اول)، حال و آینده (چله دوم) انقلاب‌اسلامی را ترسیم کند.
کتاب چهل فرمان مشتمل بر رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب‌اسلامی به بسیجیان است که به همت دکتر محمدجواد اخوان مدیرمسئول روزنامه جوان در ۴۰ فراز گردآوری شده و در ۱۲۰ صفحه از سوی انتشارات روزنامه جوان به زیور طبع آراسته شده است.
یک ماه از صدور پیام رهبر معظم انقلاب‌اسلامی درباره حوادث لبنان می‌گذرد که در فراز پایانی آن خطاب به عموم مسلمین مرقوم داشتند: «بر همه مسلمانان فرض است که با امکانات خود در کنار مردم لبنان و حزب‌الله سرافراز بایستند و در رویارویی با رژیم غاصب و ظالم و خبیث آن را یاری کنند.» در طول یک ماه اخیر بحث‌های فراوانی در مورد چگونگی عمل به این فرمان معظم‌له در میان علاقه‌مندان به انقلاب‌اسلامی و مقاومت درگرفته و این پرسش مطرح بوده که چگونه می‌توانیم حزب‌الله را در رویارویی با رژیم صهیونی یاری کنیم؟
در هفته‌ای که گذشت دو یوم‌الله را پشت سر گذاشتیم، روز‌هایی که به فضل الهی اراده مؤمنین ظهور و بروز یافت و جبهه حق قدرت‌نمایی کرد. یوم‌الله نخست با شلیک ده‌ها موشک سپاه پاسداران انقلاب‌اسلامی تحقق یافت که هم دشمن صهیونیستی را عقب راند و هم دل‌های مؤمنان و مستضعفان را در اقصی‌نقاط عالم شاد کرد. از همه زیباتر فریاد پر از هیجان کودکان فلسطینی در غزه و کرانه باختری بود که با شمارش این شهاب‌های آسمانی، آن‌ها را بسان ستاره‌های بخت رهایی این سرزمین غصب‌شده می‌دیدند.
در جریان معرفی و رأی اعتماد اعضای کابینه چهاردهم در مجلس، حواشی در مورد تأیید وزرا از سوی رهبری پیش آمد که این چند روزه فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. بعدازآنکه یک نماینده مجلس در اثنای بررسی وزیر امور خارجه اظهاراتی مبهم در مورد توصیه به مجلس مطرح کرد، رئیس‌جمهور در نطق پایانی خود جملاتی را بر زبان راند که به بسیاری این‌گونه القا شد که بخشی یا همه وزرا به تأیید مقام معظم رهبری رسیده‌اند.
اولین و مهم‌ترین مأموریت رؤسای جمهور منتخب همواره چینش کابینه و ترکیب هیئت‌وزیران بوده است. در واقع این تصمیم مهم رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که سکان اداره قوه مجریه را در طول چهار سال پیش رو با چه افرادی و به چه سمت‌وسویی می‌برد. اکنون حلقه مشاوران و نزدیکان رئیس‌جمهور منتخب با سازوکاری بروکراتیک در حال مشورت دادن به ایشان برای انتخاب وزرا و معاونان هستند که به نظر امری داخلی و فاقد اهمیت است. آنچه مهم است در نهایت تصمیمات قانونی یعنی تصمیم شخص او و نیز رأی اعتماد نمایندگان مجلس به ترکیب پیشنهادی وی است.
حدود ۱۰ روز قبل در سرمقاله روزنامه جوان درباره تنبیه متجاوزان صهیونیست به ساختمان کنسولی جمهوری اسلامی به قلم این حقیر به نکته‌ای اشاره شد که اکنون معنای دقیق‌تری می‌یابد. در آنجا تأکید شد که «پاسخ جمهوری اسلامی به شرارت‌های رژیم‌صهیونیستی قطعی است، اما کیفیت این "سیلی" را باید در چارچوب راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران جست‌وجو کرد. در سطح راهبردی نوار پیروزی‌های مقاومت همچنان استمرار یافته، پس زمین بازی موفق برای ما در سطح راهبردی تعریف می‌شود. حریف می‌خواهد ما از زمین موفق خود یعنی راهبرد تنازل کرده و به بازی در زمین او یعنی "تاکتیک" تن در دهیم. البته توان تاکتیکی ما نیز قابل‌اتکاست، درعین‌حال هوشمندی نظام ایجاب می‌کند که نقطه قوت‌ها حفظ شود. در نتیجه بازی مطلوب حفظ زمین راهبردی در عین استمرار سیاست ابهام است».
در نهایت اشاره شد که دشمن «ضربه تاکتیکی هم خواهد خورد، اما جابه‌جایی زمین بازی رخ نخواهد داد».
اخیراً یکی از روزنامه‌نگاران معروف و پُرنویس اصلاح‌طلب در یک مناظره اینترنتی در میزان مشارکت در انتخابات تشکیک کرده و مدعی شده همان‌طور که قبل انتخابات گفته مشارکت حداکثر ۳۰ درصد بوده و به‌زعم او مازاد آن تا ۴۰/۷ درصد ساختگی است (!) و حتی پا را فراتر گذاشته و می‌گوید حکومت ثابت کند این آرا واقعی است. درست است که این فرد قبل از انتخابات با تخیلش عددی را برای مشارکت پیش‌بینی کرده و حالا که غلط درآمده تخیل خود را بر واقعیت رجحان می‌دهد و به قول معروف «لیز خورده از خجالت می‌خواهد همچنان سینه‌خیز برود»، اما دلیل نمی‌شود که حتی قواعد عقلی را کنار بگذارد و برای نقض ادعای واهی خود از طرف مقابل بینه طلب کند!
رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در دیدار ابتدای سال ۱۴۰۲ با مسئولان نظام تعیین راهبرد‌های انتخاباتی در چهار مقوله را وظیفه نهاد‌های ذی‌ربط دانستند که یکی از این چهار مقوله، «مشارکت» بود. اخیراً نیز در دیدار با اعضای شورای نگهبان تصریح کردند که «همه وظیفه دارند زمینه برگزاری انتخاباتی پرشور را در اسفندماه امسال فراهم کنند». در خصوص چرایی اهمیت مشارکت در انتخابات به صورت عام و انتخابات پیش رو به‌صورت خاص نیاز به توضیح زیادی نیست و در این باب به‌اندازه کافی سخن گفته شده است. دستور صریح رهبر معظم انقلاب چه در ابتدای سال و چه در هفته‌های اخیر و بعد از اعلام نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان در هیئت‌های اجرایی روشن است و جای شبهه‌ای باقی نمی‌گذارد.
در میان توصیه‌ها و تذکرات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر هیئت دولت، شاید برجسته‌ترین بخش مربوط به نارسایی زبان دولت و نیز ضعف کار اطلاع‌رسانی در آن است. این دغدغه معظم‌له را البته باید در راستای تذکرات مکرر ایشان در موضوع فعالیت رسانه‌ای و «جهاد تبیین» به ارکان مختلف نظام نیز دانست. به‌طور مشخص در دیدار امسال با مسئولان قوه قضائیه از «تصویر رسانه‌ای قوه قضائیه» گلایه و در دیدار رمضانیه با کارگزاران نظام بر موضوع رسانه تأکید کردند. روشن است که مشکل ضعف در اطلاع‌رسانی جدی است و دستاورد‌ها به اطلاع مردم نمی‌رسد. اما ریشه در کجاست و چاره چیست؟
پس از آنکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر فرماندهان سپاه از نزدیک شدن به قله‌ها سخن گفتند، برخی در رسانه‌ها و فضای مجازی تردید‌هایی در خصوص این گزاره را مطرح کردند که نشان از اشراف نداشتن این افراد به عمق فحوای این تعبیر راهبردی رهبر معظم انقلاب داشت. برای فهم این گزاره لازم است سابقه این موضوع در ادبیات ایشان واکاوی گردد. بیش از یک دهه قبل و در سال ۱۳۹۱ معظم‌له فرمودند: «ما داریم در دامنه حرکت می‌کنیم. ما هنوز به قله نرسیده‌ایم؛ با آن فاصله داریم. آن روزی که ملت ایران به قله برسد، دشمنی‌ها تمام خواهد شد. آن روزی که ملت ایران به قله برسد، معارضه‌های خباثت‌آلود به پایان خواهد رسید. ما تا آن روز فاصله داریم. حرکت را باید بی‌وقفه ادامه دهیم.» اکنون فهم تحولات دهه گذشته از این منظر اهمیت دارد.
در نظریات ارتباطی، آن که مخاطب و گیرنده پیام نامیده می‌شود، همواره مورد توجه نظریه‌پردازان و صاحب‌نظران بوده است. اگر روزی او در رسانه‌های سنتی صرفاً دریافت‌کننده پیام بود، اکنون نگاه تعاملی، او را محور می‌داند و بخشی از فرایند ارتباطی تعریف می‌کند. با این همه، خداوند متعال از ابتدای خلقت انسان در مدار ارتباطی خود با بشر – رسالت- این نگاه مخاطب‌محور را داشته است. در آیه شریفه «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ لِیبَینَ لَهُمْ» تأکید شده که خداوند پیامبر هر قومی را به زبان همان قوم ارسال کرده تا برایشان «تبیین» کند و بسیاری از مفسران معتقدند که مراد از «لسان قوم» اینجا فقط منظور تعریف سنتی زبان (سامانه واژگانی خاص) نیست و بلکه کل فراگرد ارتباطی و مؤلفه‌های آن را در بر می‌گیرد. در واقع خداوند تصریح دارد که پیامبر متناسب با فهم شما سخن می‌گوید.
پیام اخیر رهبر معظم انقلاب‌اسلامی به نشست مشترک جامعه اطلاعاتی را می‌توان نشانه‌ای از جدید‌ترین رهیافت در توسعه و تکامل رهنامه (دکترین) اطلاعاتی کشور دانست. پیچیدگی جنگ اطلاعاتی در دنیای امروز و حساسیت‌های خاص آن می‌طلبد تا هر کشور قدرتمند متناسب با نیازمندی‌ها و شرایط خاص خود از دکترین اطلاعاتی خاص خود برخوردار باشد و در این میان جمهوری اسلامی ایران به دلیل رویکرد منحصربه‌فرد و تأکید بر استقلال در سیاست خارجی نیازمند چنین رهنامه‌ای متناسب با اهداف و آرمان‌های خود است.
استاد مطهری (ره) داستان معروفی از سیره دانشمند بزرگ شیعه، علامه حلّی، نقل می‌کند که خواندنی است: «برای علامه حلّی این مسئله فقهی مطرح‌شده بود که اگر حیوانی در چاه بمیرد و باعث شود که میته نجس در چاه باقی بماند، با آب چاه چه باید کرد؟ اتفاقاً در این هنگام حیوانی در چاه آب خانه علامه حلّی افتاد و او ناگزیر بود برای خود نیز استنباط حکم بکند. در این مورد به دو طریق امکان حکم کردن وجود داشت: اول اینکه چاه را به‌کلی پر کنند و از چاه دیگری استفاده نمایند و دیگر اینکه مقدار معینی از آب چاه را خالی کنند و از بقیه آب بلااشکال استفاده کنند. علامه حلّی متوجه شد که در مورد این مسئله نمی‌تواند بدون غرض حکم کند، زیرا نفع خود او هم در قضیه مطرح بود. این بود که دستور داد ابتدا چاه را پرکنند و بعد با خیال راحت و بدون فشار وسوسه نفس به صدور حکم و ارائه فتوا پرداخت.»
رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز عید مبعث فرمودند: «امروز جمهوری اسلامی حرف دل مسلمانان مظلومِ فلسطین را صریح و علنی بیان می‌کند. ما ملاحظه هیچ‌کس را نمی‌کنیم، حقیقت را با صدای بلند بیان می‌کنیم: از ملت فلسطین حمایت می‌کنیم، دفاع می‌کنیم، می‌گوییم هم که دفاع می‌کنیم؛ به هر طریقی بتوانیم از ملت فلسطین دفاع می‌کنیم. همین موجب شده دشمنان متمرکز بشوند و ایران‌هراسی راه بیندازند و آن‌کسانی که خودشان هم موظف‌اند که لااقل به‌اندازه ما به فلسطین کمک کنند، با آن‌ها هم‌صدا بشوند در مورد ایران‌هراسی.» ممکن است این پرسش مطرح شود که چه ویژگی‌ای در قضیه فلسطین وجود دارد که موضع محکم و بی‌ملاحظه جمهوری اسلامی در آن را سبب شده است و چرا مثلاً در سایر مسائل سیاست بین‌الملل این‌گونه قاطع و تغییرناپذیر موضع نمی‌گیریم؟
چهارمین سالگرد صدور بیانیه «گام دوم انقلاب اسلامی» را در حالی پشت سر گذاردیم که اکنون مهم‌ترین پرسش در برابر ما آن است که تا چه میزان به رسالت واقعی آن، یعنی تحقق عینی در جامعه نزدیک شده‌ایم. این پرسش از آن‌رو مهم است که بیانیه گام دوم –آن‌گونه که انتظار می‌رفت- قرار نبود صرفاً بیانیه‌ای تشریفاتی به مناسبت چله انقلاب اسلامی باشد. آن‌گونه که شخص رهبر معظم انقلاب بعداً تصریح کردند، چهار نکته‌ای که در این بیانیه بر آن تأکید شده بود، عبارتند از: «عظمت حادثه انقلاب»، «عظمت راه طی‌شده و کارکرد انقلاب تا امروز»، «عظمت چشم‌اندازی است که باید به آن برسیم» و «عظمت نقش نیروی جوان متعهّد».
در حوادث پاییز ۱۴۰۱، چیزی که مرتباً در دستور کار رسانه‌های خارجی قرار می‌گرفت و البته مسبوق به سابقه نیز است، تلاش برای مصادره کردن «ملت ایران» بود. تقلا برای معرفی جمعی که گرایش‌های نزدیک به غربیان دارند به‌عنوان «اکثریت مردم ایران» البته پیشینه‌ای طولانی دارد و ماجرای تازه‌ای نیست. اما نکته بسیار مهمی که رسانه‌ها و تحلیلگران غربی معمولاً آن را در نظر نمی‌گیرند این است که ایران و جامعه ایرانی حاصل نام‌گذاری‌های پساوستفالیایی دولت-ملت‌ها یا نتیجه فلان قطعنامه سازمان ملل یا طرح تقسیم سرزمینها میان استعمارگران نیست. دقیقاً اشتباه بزرگ غربی‌ها در تحلیل مردم ایران همین است که سابقه تاریخی تمدنی و قدمت جامعه ایرانی را نادیده می‌گیرند و تصور می‌کنند هویت ایرانی برساخته یک سده گذشته است و با کنش رسانه‌ای می‌توان ژرفای باور‌های ایرانی را تغییر داد.
فاطمیه به جز آنکه موسمی برای گرامیداشت مقام کوثر رسول‌الله (ص) است، دو ویژگی برجسته و معنادار سیره بانوی دو عالم را در ذهن متبادر می‌کند؛ نخست مظلومیت و دوم ولایتمداری. در مظلومیت آن حضرت همین بس که هنوز چندماه از رحلت حضرت ختمی‌مرتبت نگذشته بود که تنها یادگار پیامبر رحمت با بی‌مهری مدعیان پیروی از پیامبر مواجه شد و اهالی مدینه ثابت کردند که انسان تا چه حد می‌تواند فراموشکار و ناسپاس باشد. آخرین توصیه‌های رسول‌الله در سپردن آن دو ودیعه الهی (قرآن و عترت) را از یاد برده و حرمت بیت دخت گرامی حضرتش را نگاه نداشتند. درحالی‌که همه کائنات در تصرف تکوینی امیرالمؤمنین (ع)، بود، در برابر ظلمی که امت روا داشتند، به صلاح امت، لب به سکوت گزید و با چشمانی اشکبار، فاطمه (س) را که، چون شمع در مقابل دیدگانش هر روز بیشتر نحیف‌تر و کم‌فروغ‌تر می‌شد، به نظاره نشسته بود. آنگاه که زهرا (س) علی را بدرود گفت، گویی آفتابی در خانه حیدر غروب کرده و علی باید پاره تن رسول خدا را به زمین می‌سپرد؛ اما غم بزرگ‌تر آن بود که باید همین را هم به‌دوراز دیدگان مردم ناسپاس به انجام می‌رساند. آری! مظلومیت زهرای مرضیه (س) پس از شهادتش بیش از زمان حیات خاکی‌اش بود.
معمولاً پس از هر راهپیمایی ملی یا انتخابات سراسری، تصاویری منتشر می‌شود که حاکی از حضور افرادی است که ظاهر و پوشش آن‌ها با عموم متشرعین متفاوت است و همین امر مستمسکی در اختیار برخی قرار می‌دهد تا مدعی شوند که حکومت در مقابل پوشش این‌ها و سایر افرادی شبیه به این‌ها در مقاطع غیرانتخابات و راهپیمایی استاندارد دوگانه دارد و می‌پرسند چرا در اوقات دیگر همین افراد با برخورد گشت ارشاد مواجه می‌شوند و در اینجا برعکس تجلیل هم می‌شوند؟
برگزاری مراسم گسترده جشن غدیر در تهران و دیگر شهرستان‌ها که تجربه بدیعی در حوزه کار فرهنگی گسترده و مردمی در کشور بود، می‌تواند الگویی برای فعالیت‌های تأثیرگذار و تمیز فرهنگی در آینده باشد. ثبت شاخصه‌های بدیع و دلالت‌های فرهنگی این تجربه در طرح‌ریزی و اجرای موفق‌تر اقدامات آتی مفید خواهد بود که برخی از مهم‌ترین این موارد در ادامه می‌آید
در آن صبح اردیبهشتی وقتی آفتاب کم‌کم بالا می‌آمد و خواب را از چشمان مردم این فلات می‌گرفت، از آن روستای کویری «رباط پشت بادام» گرفته تا قلب تهران، همه حس می‌کردند شب سختی را پشت سر گذاشته‌اند، بی آنکه در طول شب اصلاً بدانند چه بر سرشان آمده یا می‌خواست بیاید. وقتی همه خواب بودند، «شن‌ها» «پنجه عقاب» را زمینگیر کرده بودند و این «مأموران خدا» فرمان فرمانده خود را به خوبی اجرا کرده بودند، فرمانده‌ای که هوای سربازانش را حتی آنگاه که خودشان هم خبر ندارند، دارد. آن شب شگرف و شگفت اردیبهشتی البته در تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی بار‌ها و در جا‌های مختلفی تکرار شده و صفحات این دفتر قطور مملو از این سطور زیبا است.
«عزل»، «ترور»، «دستگیری» و... کلماتی بود که در چند روز اخیر در مورد رئیس سازمان اطلاعات سپاه از رسانه‌های بیگانه شنیده شد. البته معدود افرادی در داخل از روی بی‌اطلاعی یا حب و بغض‌ها چیز‌هایی شبیه همین حرف‌ها را تکرار کردند.
انسان موجودی کمال‌گراست و ذاتاً به حرکت به‌سوی تکامل و پیشرفت هرچه بیشتر تمایل دارد و این تمایل در رفتار جمعی انسان‌ها نیز مشاهده می‌شود. اما گاه مشاهده می‌شود فرد یا مجموعه‌ای از افراد حرکت در مسیری متعارض با این تمایل ذاتی را پیشنهاد می‌دهند. همین حرکت «ارتجاع‌طلبانه» یکی از آسیب‌های پیش روی انقلاب اسلامی بوده و برخی افراد به زبان‌های مختلف خواستار توقف مسیر تکاملی انقلاب اسلامی شده و به «ارتجاع» توصیه کردند. آشکار است که توصیه‌کنندگان هیچ‌گاه تصریح به ارتجاع‌طلبی خود نمی‌کنند و اتفاقاً با الفاظ فریبنده، اما تهی از معنا، پیشنهاد خود را مترقیانه جلوه می‌دهند. اما چه نوع وسوسه‌های ارتجاع‌طلبانه در برابر انقلاب عرضه شده و به دنبال چه بوده‌اند؟
