رایگاه

چالش ها و تهدیدهای رقابت در بهارستان نهم

انتخابات در نظام سیاسی کشور را می توان به خط ارتباطی ای تشبیه کرد که وظیفه استمرار تعامل فعال میان حاکمیت و مردم و را ایفا می کند و در این میان مجلس شورای اسلامی که حضرت امام (ره) از آن به «عصاره فضائل ملت» تعبیر می نمودند، می تواند جایگاه اساسی مردم در نظام اسلامی را روشن سازد.

با توجه به طبیعت فضای انتخاباتی دور از انتظار نیست که تلاش همه جانبه ای را از سوی نامزدها و جریانات سیاسی فعال در جهت معرفی خود و افزایش تمایل و جذب اقبال عمومی در صندوق های رأی شاهد باشیم. اما در اندک زمانی که تا انتخابات مجلس نهم باقی است، نگاهی به برخی متغیرها و شاخصه های موجود در فضاب رقابت انتخاباتی حاکی از آن است متأسفانه در برخی از الزامات و بایسته ها فاصله قابل توجهی با رویکرد صحیح و قابل قبول وجود دارد که در خور تأمل است.

نخستین جلوه بارز رقابت موجود که پیشتر هم در برخی ادوار مسبوق به سابقه بوده است، وجود فاصله قابل توجهی میان جریانات سیاسی و نخبگان فعال از یک سو و عموم مردم و مخاطبین انتخابات در وسوی دیگر است که البته با توجه به نیاز کنشگران سیاسی به سبدآرای مردم، رویکرد فوق الذکر کمی عجیب نیز به نظر می رسد. با آن که چنین انتظار می رود که فعالان سیاسی برای جذب حداکثری آرای مردم تلاش کنند هرچه بیشتر بدان ها نزدیکتر شده و این نکته در تمام شعارها، برنامه و ها فعالیت های انتخاباتی تسری می یابد، اما با کمال شگفتی مشاهده می گردد که جریانات سیاسی چنان سرگرم رقابت های سلبی خویش شده اند که توجه به مطالبات و خواسته های حقیقی مردم را به فراموشی سپرده اند.

ریشه ی چنین اتفاق ناگواری را بایست در ضعف ارتباط برخی جریانات سیاسی با عامه مردم و بی خبری از مشکلات اساسی جامعه و نیز فضاهای بسته و یکسونگرانه برخی محافل انتخاباتی جستجو کرد. در چنین شرایطی مهم ترین تهدیدی که اساس نظام سیاسی اجتماعی را آماج خود قرار می دهد خطر وخامت و تسری گسست عوام و خواص به شکاف میان حاکمیت و مردم است که می توان چالش های بس نگران کننده تر  از فتنه 88 را رقم بزند. علاوه بر آن مسئله کاهش مشارکت عمومی نیز از نگرانی هایی خواهد بود که با توجه به تبلیغات گسترده رسانه های نظام سلطه می تواند چالش آفرین گردد.

از نظرگاه راهبردی و با توجه به جایگاه و شأن نزول مجلس نیز نقائص جدی ای به فضای رقابتی موجود وارد است. غلبه نگاه سلبی و رقابت منفب میان جریانات فعال و هواداران پیرامونی موجب غفلت از اهمیت رویکر ایجابی و اثباتی در این رقابت حیاتی شده است. به گونه ای که کم تر شاهد ارائه برنامه های مؤثر و راهگشا از سوی کنشگران این عرصه و نامزدها هستیم. فقدان برنامه ای -که چارچوب نگاه هر جریان و راهکارهای آن جهت حل مشکلات کشور نشان دهد- که مهمترین مطالبه و نیاز افکار عمومی از جریانات فعال در عرصه انتخابات است، سبب شده است تا رقبا تنها به کلی گوئی بپردازند و به تکرار شعارهای مورد قبول همه بسنده کنند.

آفت دیگر این رقابت ناسالم آن است که رقبای انتخاباتی برای پوشاندن ضعف های خود در رویکرد اثباتی و ایجابی به تخریب یکدیگر پرداخته و خدای ناکرده موجب ایجاد هیجان کاذب و غیراخلاقی در بستر اجتماعی گردند. در چنین شرایطی شاهد آن هستیم که افراد تلاش می کنند به جای آن که به ارائه برنامه پرداخته و در هریک از کمیسیون و حوزه هیا کاری به معرفی افراد مد نظر و تیم کارشناسی و متخصص خود بپردازند تلاش می کنند از سرمایه اجتماعی چهره های منتفذ و شناخته شده ای هزینه کنند در بین افکار عمومی مورد اعتماد و وثوق هستند. افراط در هزینه کردن سرمایه اجتماعی بزرگان اجتماعی و دینی علاوه بر ان که ممکن است شخصیت این چهره ها را به تدریج مورد خدشه قرار دهد، در بلندمدت می تواند سبب نوعی بی اعتمادی به طیف های مورد احترام جامعه شده و به طور کلی سبب تحریک گسل های اجتماعی گردد.

رویکرد افراط گرایانه منفی در حزب محوری و شخص محوری، آسیب جدی دیگری است فضای رقابت موجود را مورد تهدید جدی خود قرار داده و متأسفانه نشانه های بارزی از آن مشاهده می گردد. به نظر می رسد هشداری که رهبر معظم انقلاب اسلامی در کم تر از 6 ماه پیش و در جمع مسئولان کشور آشکارا به آن تصریح کردند و از آن به رویکرد قبیله‌اى در عرصه سیاسی اجتماعی تعبیر کردند، آنطور که بایسته و شایسته بود لحاظ نشد و اکنون چالش آفرین شده است. معظم له در این خصوص چنین تصریح کرده بودند که : «میل به رفتارهاى قبیله‌اى در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، از دیگر نقاط ضعف ماست. رفتار قبیله‌اى معنایش این است که تخطئه یا تأییدى که نسبت به کار کسى میکنم، ناشى نباشد از ماهیت عمل او؛ ناشى باشد از نحوه‌ى ارتباط او با من. اگر از قبیله‌ى ما کسى کار خطائى انجام داد، راحت قابل اغماض باشد؛ اما از قبیله‌ى مقابل اگر همان کار را انجام داد، این قابل پیگیرى و تعقیب میشود. کار خوب اگر از کسى که مربوط به قبیله‌ى ماست، انجام گرفت، قابل تحسین و تشویق باشد؛ اگر از قبیله‌ى دیگر بود، نه. رفتار قبیله‌اى این است. این رفتار، اسلامى نیست، انقلابى نیست. ما متأسفانه اینگونه رفتار را در میان خودمان داریم…» (ششم رمضان‌المبارک 1432)

در این چارچوب می توان نمونه های قابل توجه و البته تأمل برانگیزی از آسیب ها و تهدیدهای موجود در فضای رقابتی فعلی مشاهده نمود که بی توجهی، غفلت یا تغافل از آن ها می تواند خسارت های جبران ناپذیری بر شاکله سیاسی اجتماعی جامعه و کشور به بار آورد که در این میان نقش فعالان و جریانات سیاسی در تصحیح رویکرد موجود و حرکت به سوی رقابتب منطقی و سالم و در شأن نظام جمهوری اسلامی حائز اهمیت خواهد بود.

 همین مطلب: