منشور کارآمدسازی و صیانت از وزارت اطلاعات

رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در دیدار هفته گذشته با مدیران و کارکنان وزارت اطلاعات، به برخی از بایسته‌های این نهاد مهم اشاره و نکات مهمی را به اعضای این تشکیلات گوشزد کردند. این بیانات و نکات مورد تأکید معظم‌له را می‌توان منشور کارآمدسازی و صیانت از این نهاد اطلاعاتی دانست؛ ازاین‌رو تلاش می‌گردد برخی از این نکات محوری مورد مداقه بیشتر قرار گیرد:
1- نخستین تأکید رهبر معظم انقلاب بر این مهم بود که «وزارت اطلاعات تابع سیاست‌های نظام است. » می‌دانیم که در دهه 60 به دلیل برخی مسائل، تشکیلات اطلاعاتی کشور در قالب یک وزارتخانه دولتی تشکیل گردید و به همین دلیل برخی تلاش کرده‌اند که مشابه ‌وزارتخانه‌های دیگر با آن رفتار کنند. البته به‌طورکلی یکی از معضلات مدیریتی در کشور ما ناپایداری سیاست‌ها در حوزه‌های گوناگون و قدرت‌یابی اعمال سلایق شخصی و مقطعی به‌جای سیاست‌های کلان و راهبردی است. اما چنین آسیبی هنگامی‌که در حوزه حساسی همچون اطلاعات و امنیت مشاهده گردد، خطری به‌مراتب بزرگ‌تر ایجاد خواهد کرد.
اگر به تاریخ سیاسی چند دهه گذشته کشور بنگریم، در چند مقطع شاهد دخالت اعمال سلیقه فردی یا گرایش جناحی در مدیریت این وزارتخانه حساس بوده‌ایم. در دوره موسوم به دوم خرداد، پس از پروژه مشکوک موسوم به قتل‌های زنجیره‌ای، تجدیدنظرطلبان خیز قدرتمندانه‌ای برای تسلط بر این نهاد حساس برداشته و تا حدی توانستند با اعمال نیات خود، کارآمدی این تشکیلات در صیانت از کشور را با چالش مواجه سازند. یک دهه بعد و در دوره دولت دهم نیز جریان انحرافی که قصد تسلط بر این نهاد را داشت و فعالیت مدیران وقت آن‌را مانع توسعه‌طلبی خود می‌دانست، درصدد تغییر وزیر و تحمیل شرایط جدیدی به این وزارتخانه برآمد که با تدبیر هوشمندانه امام خامنه‌ای، این سناریو خنثی گردید. بنابراین می‌توان گفت باوجود آنکه در همه جای دنیا تشکیلات اطلاعاتی فراتر از گرایش‌ها و سلایق فردی و مقطعی تعریف می‌گردد، عده‌ای در کشور ما با سوءاستفاده از جایگاه ساختاری این مجموعه به‌عنوان یک وزارتخانه به دنبال دست‌اندازی بر آن و اعمال‌نفوذ هرچه بیشتر بر آن هستند.
در مقابل این توطئه شوم، رهبر انقلاب همواره این نهاد را تابع سیاست‌های کلان نظام دانسته و به‌این‌ترتیب تکلیف کارکنان خدوم و انقلابی آن را در برابر اعمال فشارهای سیاسی جناحی مشخص کرده‌اند.
2- نکته مهم دیگر تأکید بر عنصر «انقلابی گری» در این مجموعه حساس بود. باوجود آنکه ذات نهادهای امنیتی به‌طورمعمول به‌نوعی محافظه‌کاری تمایل دارد و علاوه بر این همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، وزارت اطلاعات به دلیل ساختار وزارتخانه‌ای‌اش مورد طمع جریان‌های سیاسی نیز هست، رهبر معظم انقلاب تکلیف این نهاد و مدیران و کارکنان آن را روشن کرده و ضمن نهی از جناح‌گرایی در این دستگاه، تنها گرایش مجاز در این دستگاه را «انقلابی بودن» دانستند. این تأکید صریح در واقع پاسخی آشکار به تلاش‌هایی است که از یک‌سو مایل بود این نهاد راهبردی را به «باشگاه احزاب» تبدیل سازد و از سویی با منزوی ساختن بدنه جوان و انقلابی وزارت، ساختار محافظه‌کار و بی‌مسئولیت در برابر تهدیدات متنوع دشمن علیه انقلاب‌اسلامی را بر آن تحمیل نماید.
معظم‌له رمز و راز نهادینه‌سازی مشی انقلابی بر این نهاد را نیز تجویز فرموده و آن مطالعه دقیق وصیت‌نامه و بیانات امام راحل عظیم‌الشأن (ره) است.
3- رهبر معظم انقلاب در فرازی دیگر از بیانات خود به جنگ پیچیده اطلاعاتی دشمن اشاره کرده و مواردی همچون «نفوذ و سرقت اطلاعات»، «تغییر محاسبات تصمیم‌گیران»، «تغییر باورهای مردم»، «ایجاد نابسامانی مالی و اقتصادی» و «ایجاد آشفتگی‌های امنیتی» را به‌عنوان مصادیقی از شیوه‌ها و روش‌های دشمن در این جنگ دانستند. در ادامه، ایشان سه راهبرد مقابله با دشمن در این جنگ اطلاعاتی را «رویکرد تهاجمی برای تعریف زمین بازی توسط دستگاه اطلاعاتی ما»، « برنامه‌ریزی بلندمدت با پیش‌بینی رویدادهای آینده، و تحلیل و بررسی دقیق اطلاعات » و « جدی گرفتن موضوع نفوذ » اعلام کردند. در ذیل این راهبرد آخر یعنی «توجه جدی به مقابله با نفوذ» به اهمیت بررسی صلاحیت مدیران دستگاه‌های اجرایی اشاره شد و معظم‌له دو وظیفه را برای مدیران کشور و مدیران دستگاه اطلاعاتی برشمردند. وظیفه دستگاه اطلاعاتی بررسی سوابق و صلاحیت افراد و انعکاس کوچک‌ترین نقطه مورد ابهام در خصوص وی به نهادهای مربوط و وظیفه مدیران کشور، استعلام از نهادهای اطلاعاتی در خصوص افراد و توجه به نتیجه این استعلام و مبنا قراردادن آن در انتصابات برای پیشگیری هرچه بیشتر از نفوذ است.
4- دیگر محور تذکرات راهبردی امام خامنه‌ای به نیروهای وزارت اطلاعات به همکاری، هم‌افزایی و رقابت حرفه‌ای در جامعه اطلاعاتی کشور اختصاص داشت. می‌دانیم که تجربه چند دهه از عمر نظام، این سیاست کلان در حوزه امنیت را نهادینه ساخته است که وجود چند دستگاه اطلاعاتی بر رویکرد تک نهادی در این حوزه مرجح است. در این صورت برای کارآمدی هرچه بیشتر مجموعه جامعه اطلاعاتی کشور، لازم است نهادهای ذی‌ربط از جمله وزارت اطلاعات و سایر نهادهای اطلاعاتی، همکاری و هم‌افزایی را در مأموریت بزرگ حفظ امنیت کشور سرلوحه اقدامات خویش قرار داده و با شکل‌دهی به یک رقابت حرفه‌ای به‌جای منازعه قبیله‌ای یا تصلب تشکیلاتی، کشور را از مواهب تعدد نهادهای اطلاعاتی بهره‌مند سازند. تجربه تعدد و تنوع دستگاه‌های اطلاعاتی در بسیاری از کشورهای دنیا (به خصوص آنها که به کوچک‌سازی دولت اعتقاددارند) امروز پذیرفته‌شده و بهانه‌هایی همچون موازی کاری خواندن یا عدم دسترسی گروه‌های سیاسی به برخی نهادهای اطلاعاتی نمی‌تواند باعث عقب‌گرد نظام از این سیاست کلان گردد. در این میان وزارت اطلاعات به‌عنوان نهاد اطلاعاتی سابقه‌دار کشور باید میدان همکاری و رقابت حرفه‌ای را برای سایر نهادهای ذی‌ربط باز و با ترجیح دادن منافع ملی بر تعصبات تشکیلاتی، از این و جبهه هم‌افزای اطلاعاتی کشور استقبال کند.

همین مطلب:

روزنامه جوان- منشور کارآمدسازی و صیانت از وزارت اطلاعات