فرصت‌هایی که در دل کرونا است
فرصت‌هایی که در دل کرونا است
شیوع کرونا در بخش وسیعی از دنیا از جمله ایران، علاوه بر آنکه نگرانی‌هایی را در بسیاری از مردم پدید آورده، درعین‌حال در اندک زمانی تغییرات گسترده‌ای در سبک زندگی فردی و اجتماعی ما رقم‌زده که نمی‌توان از کنار آن به‌سادگی گذشت. نمی‌توان منکر نگرانی‌ها و دغدغه‌های عمومی ناشی از شیوع بیماری شد، اما درعین‌حال در دل بروز این تهدید، فرصت‌هایی دیدنی نیز هست. مروری گذرا بر برخی از مهم‌ترین این تغییرات اجتماعی –که در زمان بسیار کوتاهی رخ‌داده است- خالی از فایده نخواهد بود:
۱- گسترش بهداشت فردی و جمعی: توصیه پزشکان به رعایت نکات بهداشتی و به‌ویژه شست‌وشوی دست‌ها، مراقبت در مواد خوراکی و آشامیدنی موجی از توجه و مراقبت را در جامعه ما و البته بسیاری از جوامع دنیا به همراه داشته و البته نکته مهم آن است که این‌ها همه در ذیل «پیشگیری بهتر از درمان» رخ‌داده است. درواقع پیشرفت‌های بشری در حوزه درمان، سبب کم‌توجهی به رویکرد مراقبت پیشگیرانه –که اتفاقاً مورد تأکید در تعالیم انبیا است- شده بود و ناکامی علم مدرن در برابر این ویروس، بار دیگر جهانیان را به همان راهبرد کهن بازگرداند.
۲- کاهش اسراف و ریخت‌وپاش‌های غیرضرور: شیوع «کرونا» هرچند موجب بار مالی در بخش‌های بهداشتی، مراقبتی و درمانی شده، اما باعث کاهش چشمگیر بسیاری از هزینه‌های غیرضرور در حوزه فردی و جمعی ما نیز شده است. لغو همایش‌های کم خاصیت و پرهزینه پایان سال، لغو جلسات کم‌بهره و وقت‌گیر، کاهش سفر‌های غیرضرور درون‌شهری و برون‌شهری، کاهش مصرف بنزین و ... تنها بخشی از مصادیق این کاهش است. اگر گوشه‌ای از همین دقتی را که این روز‌ها بر ضروری بودن یا نبودن جلسات، سفر‌ها و ... - خصوصاً از بودجه بیت‌المال- داریم در ماه‌ها و بلکه سال‌های آینده حفظ کنیم گام بزرگی در کاهش هزینه‌های سربار دولت برداشته‌ایم.
۳- کاهش آسیب‌های اجتماعی: فرصتی که این روز‌ها به دلیل حضور بیشتر اعضای خانواده در کنار یکدیگر پدید آورده، موجب تقویت هرچه بیشتر خانواده –این مهم‌ترین هسته جامعه- می‌شود و مجالی برای گفت‌وشنود و باهم بودن اعضای خانواده فراهم می‌آورد که مهم‌ترین وسیله برای کاهش آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق و روابط ضداخلاقی است.
۴- استفاده از ابزار‌ها و روش‌های جایگزین و کم‌هزینه‌تر: توصیه پزشکان به کاهش سفر‌های درون‌شهری و برون‌شهری، لاجرم به افزایش بهره‌گیری از ابزار‌های دولت الکترونیک در زمینه‌های گوناگون مالی، خدماتی و آموزشی انجامیده است. برای نمونه موضوع آموزش مجازی بیش از یک دهه است که در کشور ما فعال بوده، اما آن‌چنان‌که باید موردتوجه قرار نگرفته و لازم است اینک بیشتر موردتوجه قرار گیرد. بر همین اساس دولت نیز لازم است بیشتر خدمات خود را به‌صورت غیرحضوری ارائه دهد و بساط کاغذبازی دیوان‌سالارانه پایان پذیرد.
۵- کاهش نوسانات پایان سال: هرچند برخی کالا‌های بهداشتی همچون ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده گرفتار طمع محتکران و دلالان شده، اما به دلیل کاهش تقاضا از فشار تورمی معمول پایان سال در بیشتر کالا‌ها خبری نیست. در توضیح باید گفت به دلیل عادت مألوف دستگاه‌های دولتی و برخی از شرکت‌های خصوصی در پرداخت‌های سالیانه در ماه پایانی سال، موجی از نقدینگی در پایان سال وارد بازار می‌شود که هم موجب ایجاد نوسان و افزایش قیمت‌ها شده و هم به دلیل پیامد‌های تبعی آن همچون افزایش زمان خرید و ترافیک و مصرف سوخت در کلان‌شهرها، عملاً موجب کاهش چشمگیر بهره‌وری در ماه پایانی سال می‌شده است. نکته قابل‌تأمل آن است که ازآنجاکه در بخش‌های اداری کشور، معمولاً اسفندماه کار چندانی انجام نمی‌گردد، تعطیلی و نیمه‌وقت شدن ماه اسفندماه امسال به دلیل شیوع ویروس، عملاً شرایط جدیدی ایجاد نکرده و در واقع شرایطی مشابه هرسال را از نظر بهره‌وری نیروی کار تجربه می‌کنیم.
به‌نظر می‌رسد اگر مسئولان دولت به‌عنوان بزرگ‌ترین کارفرمای کشور، اقدام به پرداخت تدریجی پرداختی‌هایی، چون عیدی و سنوات در طول سال نمایند، عملاً از ایجاد نوسان کاذب و فشار تقاضای مدیریت نشده در پایان سال جلوگیری می‌کنند.
شکی نیست با تلاش متخصصان و همراهی مردم، کرونا به‌زودی شکست خواهد خورد و زندگی جریان طبیعی خود را باز خواهد یافت، اما چه زیباست که سنت‌های زیبای این روز‌های کرونایی همچون «پیشگیری و مراقبت»، «توجه به خانواده»، «دانستن قدر یکدیگر»، «پرهیز از ریخت‌وپاش» را در روز‌های سلامتی نیز حفظ کنیم.
همین مطلب:
