دلالت‌های فرهنگی جشن غدیر
دلالت‌های فرهنگی جشن غدیر
برگزاری مراسم گسترده جشن غدیر در تهران و دیگر شهرستان‌ها که تجربه بدیعی در حوزه کار فرهنگی گسترده و مردمی در کشور بود، می‌تواند الگویی برای فعالیت‌های تأثیرگذار و تمیز فرهنگی در آینده باشد. ثبت شاخصه‌های بدیع و دلالت‌های فرهنگی این تجربه در طرح‌ریزی و اجرای موفق‌تر اقدامات آتی مفید خواهد بود که برخی از مهم‌ترین این موارد در ادامه می‌آید:
۱- رکن برجسته این جشن عظیم، «مردمی» بودن آن بود؛ دقیقاً همان شاخصه‌ای که تاکنون در برپایی هیئات مذهبی و مواکب اربعین در سرزمین‌های اسلامی عامل پایایی و پویایی بوده است. هرچند دستگاه‌های حکومتی و نهاد‌های عمومی به پشتیبانی کلی از گروه‌های مردمی در برگزاری این جشن پرداختند، اما محوریت اقدام در ید این گروه‌ها بود و همین امر علاوه بر آنکه به کیفیت و کمیت کار عمق بخشید، «خلوص و برکت» را که لازمه این کار فرهنگی خداپسندانه بود، ارتقا داد. همین مردمی بودن و بدون «لوگو» بودن این مراسم بود که اخلاص این کار را بالا برد و خیل مشتاقان امیرالمؤمنین (ع) را روانه خیابان‌ها کرد. همین اخلاص بود که عشق و دینداری میلیون‌ها ایرانی را نمایان ساخت و تکیه بر همین تجربه می‌تواند برای آینده راهگشا باشد.
۲- رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم ۱۴ خرداد ۱۴۰۱ در حرم امام (ره) در توصیه به فعالان عرصه انقلابی فرمودند: «از سرمایه ایمان مردم برای تولید عمل صالح بهره بگیرید. مردم، مؤمن‌اند، مردم ایمان دارند؛ این ایمان می‌تواند عمل صالح تولید کند؛ این کار را شما میتوانید بکنید؛ که امام بزرگوار ما استاد بی‌نظیر این کار بود؛ امام، استاد بی‌نظیر استفاده از ایمان مردم برای تولید عمل صالح بود.» رویداد‌های مهمی مثل گسترش غیرمنتظره «سلام فرمانده» و استقبال میلیونی از «جشن غدیر» نشان داد که کار فرهنگی تمیز چگونه می‌تواند سرمایه ایمان به تولید عمل صالح جمعی منجر شود. این‌چنین اعمال صالحی ضامن مصونیت‌آفرینی جامعه در مقابل اعوجاجات و کژی‌هاست. جامعه ایرانی جامعه‌ای مسلمان و مؤمن است، هنر مجموعه‌های فرهنگی این است که این ظرفیت فوق‌العاده ارزشمند را به بستری برای رشد و مصونیت جامعه تبدیل کنند.
۳- یکی از ویژگی‌های متمایزکننده جشن غدیر ۱۴۰۱، جهادی بود که برای احیای یک سنت حسنه نسبتاً مغفول به کار بسته شد. امام رضا (ع) درباره سنت اطعام در عید غدیر می‌فرمایند: «هرکس در روز غدیر به مؤمنی غذا بدهد، مانند کسی است که به تمام انبیا و صدیقین غذا داده باشد.» از امام جعفر صادق (ع) نیز منقول است: «غذا دادن به یک مؤمن در روز عید غدیر ثواب اطعام یک‌میلیون پیامبر و صدیق «در رأس آن‌ها خود ائمه معصومین (ع)» و یک‌میلیون شهید «در رأس آن‌ها حضرت عباس (ع) و شهدای کربلا» و یک‌میلیون فرد صالح در حرم خداوند را دارد.» تعداد روایات در خصوص ارزش این سنت از حد معمول خارج است و حتی امام صادق (ع) اصلاً این روز را روز «اطعام‌الطعام» نامیده‌اند. هرچند سنت اطعام در غدیر از دیرباز موردتوجه پیروان اهل‌بیت (ع) بود، اما اجرای سراسری و چنین گسترده آن تقریباً بی‌سابقه بود و در واقع بعد از ۱۴۰۰ سال مؤمنان موفق شدند یک سنت اصیل و مأثور را آن‌گونه که انتظار می‌رفت به فعلیت برسانند. به همین سیاق باید کوشید توصیه‌های معصومین (ع) در خصوص تعظیم شعائر الهی و ایام‌الله را مطابق چارچوب‌های توصیه‌شده در دستور کار قرار داد.
۴- یکی دیگر از نوآوری‌های این مراسم که می‌تواند دلالت‌هایی برای آینده داشته باشد توجه به «شادی و تفریح حلال» بود. یکی از نیازمندی‌های جدی جامعه توجه به تفریحات سالم و حلال است که متأسفانه در زمینه الگوسازی در خصوص آن کار زیادی انجام نگرفته است. از طرفی، چون جنس تفریحات وارداتی از جهان غرب عموماً مبتنی‌بر هوسرانی لذت‌طلبانه و بدون رعایت موازین اخلاقی بوده، چندان نمی‌تواند مورداستفاده جوامع اسلامی و به‌ویژه جامعه ایران قرار بگیرد. هرچند مخاطبان جشن میلیونی غدیر طیف‌های متنوع مردم بودند و هیچ پالایه‌ای برای محدودسازی حضور مردم در آن نبود، اما زیربنای فرهنگی مبتنی‌بر سنت‌های حسنه و برنامه‌ریزی گروه‌های مؤمن، زمینه را برای تفریح سالم و اخلاق‌مدار خانواده‌ها فراهم کرد، بی‌آنکه نگرانی‌ای در خصوص زیاده‌روی و کمرنگ‌شدن مرز‌های اخلاقی در میان باشد. به‌نظر می‌رسد حوزه‌های کارشناسی و تصمیم‌ساز باید با مطالعه هرچه بیشتر روی این حوزه حساس زمینه توسعه فضای تفریح سالم و شادی حلال خانواده‌های ایرانی را فراهم آورند.
در باب رویداد‌های شگفت‌انگیز فرهنگی قرن پانزدهم، چون «سلام فرمانده» و «جشن غدیر» سخن بسیار است و در حوصله این سطور نمی‌گنجد، با هوشیاری و پرهیز از غرور که موجب سلب توفیق خواهد شد، باید برای استمرار این روند امیدآفرین مجاهدت کرد.
همین مطلب:
