برای حراج آبروی مردم

در حوادث یک ماه گذشته موارد متعددی رخ داد که «امپراتوری دروغ» دشمن با دست گذاشتن روی مشکلات شخصی افراد و غیرمرتبط با رویداد‌های جامعه، سعی در تشویش اذهان و تحریک عواطف عمومی کرد. دختر نوجوانی را که از خانه خود در شهرستان فرار کرده و به نزد خاله‌اش به تهران آمده و بعد با خاله‌اش دچار دعوا شده و نهایتاً از پشت‌بام خانه‌ای نیمه‌ساز سقوط کرده بود، به عنوان بازداشتی اغتشاشات و کشته‌شده به دست نیرو‌های امنیتی معرفی کردند. دیگر دختری را که به اذعان مادرش خودکشی کرده و اصلاً در فضای مجازی نیز به تمایلش به خودکشی گفته بود، به عنوان کشته‌شده در اغتشاشات معرفی کردند. دختر دیگری را که در اردبیل با قرص برنج خودکشی کرده بود، به عنوان کسی که در مدرسه از نیرو‌های انتظامی ضربه خورده معرفی کردند و....

ظلمی که به ملت رفت

یک ماه گذشته در حق ملت ایران ظلم گسترده‌ای روا شد، البته نه آن‌گونه که بوق استعماری و تلویزیون قبیله بدوی از لندن روایت می‌کند. در همه جای دنیا اعتراض به مسائل مختلف کم‌وبیش وجود دارد و در همه کره خاکی به‌جز سرزمین‌های تحت اشغال همان قبیله بدوی در شبه‌جزیره، امکان اعتراض مسالمت‌آمیز وجود دارد. در همین میدان بهارستان خودمان روبه‌روی خانه ملت بار‌ها دیده‌ایم که مردمی که مطالبه‌ای دارند تجمع کرده‌اند و با آنکه گاه شعارهای شان تند می‌شود و مجوزی هم ندارند، با مدارای حافظان نظم و امنیت مواجه می‌شوند. اصلاً مگر یادمان رفته که در آن صبح خردادی آن چند تروریست خبیث از شلوغی یک تجمع اعتراضی مقابل مجلس سوءاستفاده کرده و محافظان خانه ملت را غافلگیر کردند؟

کشته‌سازی بدون کنتور

هرچند اغتشاشات و آشوب‌های اخیر ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که در فتنه‌های گذشته تاریخ انقلاب اسلامی بی‌سابقه بوده، اما در بسیاری از موارد از الگو‌های گذشته پیروی کرده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها الگو‌های تهییج عمومی برای بقای فتنه است. آشوب با هر منشأ اعتراضی اعم از سیاسی (همچون ۷۸ و ۸۸)، اقتصادی (۹۶ و ۹۸) و یا فرهنگی اجتماعی باشد، برای تداوم حضور در خیابان نیازمند «سوخت جدید» است که عمدتاً بر پایه سناریوی «کشته‌سازی» یا اتهام جنایت شکل می‌گیرد. پیشینه سناریوی عملیات روانی مبتنی بر کشته‌سازی در ایران به سال‌های موسوم به دوم خرداد بازمی‌گردد. در ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای بعد از آنکه معلوم شد چهار نفر فعال سیاسی اپوزیسیون به دست تیمی از درون دستگاه امنیتی خود دولت دوم خرداد به قتل رسیدند، روزنامه‌های زنجیره‌ای انگشت اتهام را به سمت نیرو‌های انقلاب برده و تیم جنگ روانی کمیته x به انتشار فهرست طولانی و جعلی قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای روی آوردند. اکبر گنجی مدعی شد ۱۲۰ نفر قربانی این قتل‌ها بودند و برای اثبات این ادعای موهوم به داستان‌پردازی نیز پرداخت. آن‌ها تقریباً هر چهره شناخته‌شده‌ای را که سال‌ها پیش به مرگ طبیعی یا در سانحه‌ای عادی درگذشته بود، مقتول این قتل‌ها معرفی کردند. یک سال بعد و در فتنه تیرماه ۱۳۷۸، هم روزنامه‌های زنجیره‌ای فهرستی بی‌انت‌ها از دانشجویان کشته‌شده در کوی دانشگاه را منتشر کردند که بعداً معلوم شد در آن شب ۱۸ تیر تنها یک نفر سرباز وظیفه جان باخته و هیچ دانشجویی کشته نشده است. 

حجاب، راهپیمایی و انتخابات

معمولاً پس از هر راهپیمایی ملی یا انتخابات سراسری، تصاویری منتشر می‌شود که حاکی از حضور افرادی است که ظاهر و پوشش آن‌ها با عموم متشرعین متفاوت است و همین امر مستمسکی در اختیار برخی قرار می‌دهد تا مدعی شوند که حکومت در مقابل پوشش این‌ها و سایر افرادی شبیه به این‌ها در مقاطع غیرانتخابات و راهپیمایی استاندارد دوگانه دارد و می‌پرسند چرا در اوقات دیگر همین افراد با برخورد گشت ارشاد مواجه می‌شوند و در اینجا برعکس تجلیل هم می‌شوند؟

فتنه مُرجِفون

فتنه‌ها معمولاً در فضای غبارآلود و پرابهام شکل می‌گیرند و آنچه بر آتش فتنه می‌افزاید «شایعات و شبهات» است. در فتنه‌ای که این روز‌ها بخش‌هایی از جامعه ما را تحت تأثیر خود قرار داده نیز همین‌گونه است و این شایعات و شبهات است که در نبود اطلاع‌رسانی صحیح، عواطف و احساسات را برمی‌انگیزد و خشم و غضب را بر رفتار انسان‌ها حاکم می‌کند.

مهاجرت، دستمزد و هویت

مهاجرت خصوصاً با انگیزه شغلی چیز تازه‌ای نیست و همیشه بوده، اما گویا تلاش می‌شود آن را کم‌سابقه یا حامل معانی سیاسی بدانند، اما واقعیت ماجرا این است که در چند سال اخیر با کاهش ارزش پول ملی و ایجاد شکاف درآمدی با سایر کشورها، دستمزد بسیاری از مشاغل در کشور‌های دیگر جذاب‌تر شده و در این میان بخشی از متخصصان و صاحبان مشاغل حرفه‌ای به‌طور خاص به این گزینه ترغیب شده‌اند.

فساد، سیستمی یا سیستماتیک؟

با انتشار گزارش تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه، برخی دوباره همان شبهه قدیمی سیستمی بودن فساد در کشور را مطرح کرده‌اند. هر بار که خبری از کشف و رسیدگی به یک پرونده فساد اقتصادی در کشور شنیده می‌شود، ادعا‌هایی در مورد سیستمی بودن فساد در کشور مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد ناشی از خلط مبحث و تلقی اشتباه از قرابت واژگانی است.

سطحی مثل سلبریتی‌

پدیده موضع‌گیری‌های چهره‌های هنری یا ورزشی (که سلبریتی نیز خوانده می‌شوند) در مسائل مرتبط یا غیرمرتبط هر از چندگاهی در جامعه چالش می‌آفریند. طبیعی است که سلبریتی ها، مانند همه افراد جامعه در چارچوب قانون از آزادی بیان بهره‌مندند، اما چهره‌های مشهور به دلیل توجه مردم به نوعی در حکم رسانه هستند و اظهارنظر‌های حتی جزئی آنان در جامعه بازتاب جدی می‌یابد. واقعیت آن است که سلبریتی‌ها عموماً به دلیل مهارتشان در یک رشته هنری یا ورزشی، توجه جامعه را به خود جلب کرده‌اند، اما این مهارت تخصصی لزوماً به این معنا نیست که از دانش و مطالعه کافی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار باشند که اظهارنظرشان متکی به این عقبه علمی دارای عمق کافی باشد.

از محاسبه غلط تل‌آویو تا ماشین امضای بن‌بست اختر

جنگ اخیر غزه میان مقاومت فلسطینی و رژیم صهیونیستی و موجی از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی نشان داد که جریان مقاومت به مرحله‌ای از شکست‌ناپذیری رسیده است. به‌نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی از آغاز این تجاوز مقاصد راهبردی و مهمی داشت که در رأس آن ایجاد شکاف در درون جبهه مقاومت و مواجهه تک‌به‌تک با گروه‌های مقاومت از یک‌سو و جبران ناکامی‌های گسترده‌ای که جریان صهیونیسم به‌واسطه تحولات بین‌المللی تجربه کرده است، از سوی دیگر بود.

عدالت به بهای مظلومیت

۱۴۳۲ سال از آن هنگام که پیامبر (ص) دست امیرالمؤمنین علی (ع) را در غدیر خم بالا برد و او را، ولی پس از خود معرفی کرد و ۱۴۰۸ سال از آن روز که مردم در تحویل حکومت به حضرت دست از پا نمی‌شناختند می‌گذرد. آنچه در طول این ۱۴ قرن مورد اذعان هر مورخ منصفی بوده، مظلومیت آن امام چه در زمان حیات پربرکتش و چه بعد از شهادتش است. نکته تلخ‌تر آن است که بدانیم مظلومیت علی ناشی از عدالت‌گستری او بود، چنانکه گفته‌اند «قتل فی محرابه لشده عدله» (از شدت عدالتش در محراب به شهادت رسید).

راز آن شب اردیبهشتی

در آن صبح اردیبهشتی وقتی آفتاب کم‌کم بالا می‌آمد و خواب را از چشمان مردم این فلات می‌گرفت، از آن روستای کویری «رباط پشت بادام» گرفته تا قلب تهران، همه حس می‌کردند شب سختی را پشت سر گذاشته‌اند، بی آنکه در طول شب اصلاً بدانند چه بر سرشان آمده یا می‌خواست بیاید. وقتی همه خواب بودند، «شن‌ها» «پنجه عقاب» را زمینگیر کرده بودند و این «مأموران خدا» فرمان فرمانده خود را به خوبی اجرا کرده بودند، فرمانده‌ای که هوای سربازانش را حتی آنگاه که خودشان هم خبر ندارند، دارد. آن شب شگرف و شگفت اردیبهشتی البته در تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی بار‌ها و در جا‌های مختلفی تکرار شده و صفحات این دفتر قطور مملو از این سطور زیبا است.

بی‌جهت ذوق‌زده نشوید!

«عزل»، «ترور»، «دستگیری» و... کلماتی بود که در چند روز اخیر در مورد رئیس سازمان اطلاعات سپاه از رسانه‌های بیگانه شنیده شد. البته معدود افرادی در داخل از روی بی‌اطلاعی یا حب و بغض‌ها چیز‌هایی شبیه همین حرف‌ها را تکرار کردند.

وسوسه‌های ارتجاع‌طلبانه علیه انقلاب

انسان موجودی کمال‌گراست و ذاتاً به حرکت به‌سوی تکامل و پیشرفت هرچه بیشتر تمایل دارد و این تمایل در رفتار جمعی انسان‌ها نیز مشاهده می‌شود. اما گاه مشاهده می‌شود فرد یا مجموعه‌ای از افراد حرکت در مسیری متعارض با این تمایل ذاتی را پیشنهاد می‌دهند. همین حرکت «ارتجاع‌طلبانه» یکی از آسیب‌های پیش روی انقلاب اسلامی بوده و برخی افراد به زبان‌های مختلف خواستار توقف مسیر تکاملی انقلاب اسلامی شده و به «ارتجاع» توصیه کردند. آشکار است که توصیه‌کنندگان هیچ‌گاه تصریح به ارتجاع‌طلبی خود نمی‌کنند و اتفاقاً با الفاظ فریبنده، اما تهی از معنا، پیشنهاد خود را مترقیانه جلوه می‌دهند. اما چه نوع وسوسه‌های ارتجاع‌طلبانه در برابر انقلاب عرضه شده و به دنبال چه بوده‌اند؟

برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی

همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد با اقدام متقابلِ مضاعف جمهوری اسلامی ایران، منطق قدرت کار خودش را کرد و مقدمات رهاسازی دارایی ملت ایران که به ناحق در یونان غارت شده بود، فراهم شد. پیش‌تر در ماجرای توقیف نفتکش ایرانی در جبل‌الطارق، انگلیسی‌ها هم صبر ایران را آزمایش کرده و البته پاسخ مشابهی از ایران دریافت کردند. به‌نظر می‌رسد این نوع «اقدام متقابل» که گاه فراتر از کنش اولیه دشمن و برای تنبیه آن مضاعف می‌شود، تا حدی کارآمدی خود را به اثبات رسانده و می‌تواند بر ترتیبات و معادلات قدرت بین‌المللی و منطقه‌ای تأثیر خود را بگذارد.

روایتی از متن و فرامتن مراسم سالگرد ارتحال امام امت (ره)

تجدید دیدار با روح انقلاب

در فرهنگ جامعه اسلامی، یکی از مهم‌ترین ابزار‌های ارتباطی امام با امت، سخن گفتن است و در نظام انقلابی مبتنی بر امامت و امت این ابزار ارتباطی کارویژه مهمی چه در حوزه حکمرانی و چه هدایت عمومی یافته است. در این میان رهبر معظم انقلاب اسلامی همه‌ساله دو سخنرانی اصلی دارند که در میان سایر بیانات ایشان نقش محوری و اساسی ایفا می‌کنند، بیانات آغاز سال در حرم مطهر رضوی و بیانات به مناسبت سالگرد ارتحال امام در مرقد مطهر امام خمینی (ره). اولی بر نامگذاری سال و جهت‌گیری یک‌ساله متمرکز است و دومی بر گفتمان‌سازی مبتنی‌بر مکتب امام (ره).

امام و دهه نودی‌ها

اکنون ۳۳ سال از ارتحال امام خمینی (ره) می‌گذرد و شاید یکی از مهم‌ترین پرسش‌های پیش‌رو نسبت حرکت عمومی ما با اندیشه و گفتمان آن عزیز سفر کرده است. این پرسش از آن رو مهم است که حضرت امام (ره) نه صرفاً یک فرد یا چهره تأثیرگذار، بلکه حامل یک مکتب فکری تاریخ‌ساز و با گستره تأثیر جهانی است. شاید یکی از اصلی‌ترین چالش‌های نیرو‌های مؤمن به انقلاب با برخی مدعیان کهنه‌کار خط امام همین باشد که امام را صرفاً یک شخص ببینیم یا علاوه بر آن رهبری گفتمان‌ساز؟ طبیعی است در هر دو فرض نتایج متفاوتی را باید انتظار کشید.
حال اگر فرض گفتمان محوری و مکتب بنیانی را در شناخت امام (ره) مفروض بدانیم، چگونه امام را به نسل‌های جدید می‌توان معرفی کرد و چگونه می‌توان آن‌ها را با این شخصیت بزرگ آشنا کرد؟ آیا صرف معرفی کوتاه و گزینشگرانه از زندگینامه امام می‌تواند مکتب ایشان را به نسل‌های جدید منتقل کند؟ آیا تأکید افراطی بر نسبت‌های خانوادگی می‌تواند اندیشه بنیادین امام را به قرن پانزدهم تسری دهد و اساساً کسانی که نسبت خانوادگی خود را محمل افتخار خود قرار داده‌اند، تا چه حد در مشی و ممشای فردی و اجتماعی خود شبیه امام هستند که بتوانند مروج آن باشند؟

مسیری که از خرمشهر آغاز شد

هنگامی که خرمشهر پس از ماه‌ها از چنگال بعثی‌ها به دامان میهن بازگشت، تابلویی در ورودی آن نصب شد که بسیار معنادار بود: «به خرمشهر خوش آمدید؛ جمعیت ۳۶میلیون نفر». این استعاره زیبا البته ریشه در واقعیت نیزداشت. برای ایرانیان آن روز خرمشهر فقط یک نقطه مرزی اشغال شده به دست دشمن نبود، پاره قلب ایران بودکه به اسارت گرفته شده بود. خرمشهر برای همه ایرانیان نمادی از عزت و استقلال ایران بود و در طول ۱۹ ماه دوری آن. همگی گمشد‌ه ای داشتند که هم و غمشان بازیابی آن بود. البته همه ایرانیان نیز در بازپسگیری خرمشهر نقش آفرین بودند. آنچه در نهایت به آزادی خرمشهر منجر شد، روندی بود که در طول حدود یک سال پیش از آن دنبال شده بود و آن سپرده شدن جنگ به متن مردم بود. تبلور همین نگاه مردمی بود که حصر آبان را شکست، غرب کارون را آزاد کرد و نهایتاً خونین شهر را به خرمشهر بدل کرد. گویی همه ۳۶ میلیون نفر دلشان در آزادسازی خرمشهر بود. آزادی خرمشهر فقط بازگرداندن یک مرز جغرافیایی نبود، بازگردادن اعتماد به نفس ملی و حس «میتوانیم» به میلیون‌ها ایرانی و اثبات موفقیت نقش آفرینی مردم در کسب موفقیت‌های بزرگ بوده و هست.

سنگرداران هویت و استقلال ایران اسلامی

در طول چندین قرن از غیبت کبری که روحانیت شیعه، مقام نیابت عام امام معصوم (ع) را بر عهده داشته است، حوزه تأثیر روحانیت منحصر به مناسک و ضوابط فقهی نمانده و به اذعان دوست و دشمن اصلی‌ترین عنصر تأثیرگذار بر حرکت جامعه ایرانی بوده است. نگاه موسعی که مکتب اهل‌بیت (ع) به اسلام دارد و نگرش تنگ‌نظرانه و تقلیل‌گرایانه سکولاریستی را نفی می‌کند، سبب شده است که روحانیت در طول چند قرن اخیر در حوزه‌های گوناگون حیات اجتماعی ایرانیان از جمله سیاست داخلی و روابط خارجی و فرهنگ عمومی و سبک زندگی کنشگری تعیین‌کننده باشد و بسیاری از موفقیت‌های بزرگ ملت ایران مرهون همین نقش‌آفرینی جدی است.

ریشه‌یابی یک مخرج مشترک خطرناک

توصیه انذارآمیز اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی به تشکل‌های دانشجویی در مورد مطالبه‌گری دانشجویان، بار دیگر نقد و آسیب‌شناسی شیوه‌های مطالبه دانشجویی را خصوصاً از منظر مصالح ملی به جریان انداخت. مطالبه‌گری و عدالت‌خواهی بخش جدایی‌ناپذیر جنبش دانشجویی است و اساساً جریان دانشجویی بدون آن بی‌معنا است، اما اگر نقش‌آفرینی جنبشی غیرمسئولانه و فارغ از عقلانیت و معرفت لازم دنبال شود، نهایتاً می‌تواند هم به جنبش دانشجویی و هم به مصالح جامعه لطمه وارد کند. اما ریشه بروز این آسیب‌ها در جریانات دانشجویی چیست و چرا حتی برخی تشکل‌های دانشجویی مؤمن به انقلاب گاه در دام همسو شدن با سناریوی دشمن در این روند می‌افتند؟ به‌نظر می‌رسد چند دلیل عمده در سال‌های اخیر سبب بروز روندی شده که محصول نهایی آن در اقدامات سطحی و دشمن‌شادکن مشاهده می‌شود

سرانجام انتقام سخت

رسانه‌های غربی چنین وانمود می‌کنند که دلیل به درازا کشیده شدن مذاکرات موسوم به احیای برجام، اختلاف بر سر تروریستی خوانده شدن سپاه از سوی امریکا است و مدعی شده‌اند که عقب‌نشینی واشنگتن از این تصمیم، منوط به انصراف ایران از خونخواهی سردار دل‌ها است. آیا واقعاً موضوع انتقام‌گیری از قاتلان حاج قاسم مانع از تحقق توافق شده است؟

تعارض محبوبیت و مصلحت

یکی از نکات مهم در سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر کارگزاران نظام – که البته به‌طور بایسته موردتوجه رسانه‌ها قرار نگرفته- در حوزه «تعارض میان مصلحت جامعه و منفعت کارگزار» بود. به‌طورکلی یکی از چالش‌های تصمیم‌گیری تعارضی است که میان منافع شخصی تصمیم‌گیر و منافع حوزه تصمیم‌گیری پیش می‌آید. در حکمرانی نیز این تعارض میان منافع ملی و مصالح جامعه از یک‌سو و منافع شخصی و گروهی مدیران و متولیان امر از سوی دیگر رخ می‌دهد. اکنون در دنیا موضوع «تعارض منافع» یک باب جدی در مطالعات حکمرانی است و ایده‌های گوناگونی برای حل این چالش مطرح شده است.

هزار خنجری که غده سرطانی را از پای درمی‌آورد

هنوز یک سال از زمانی که «نفتالی بنت» از استراتژی رژیم صهیونیستی برای واردکردن هزار خنجر به جمهوری اسلامی ایران سخن گفت، نگذشته است، هزار خنجری که امید داشتند مرگ ایران را در پی داشته باشد، اما اکنون معلوم شده که خنجر‌ها کمانه کرده و بر صهیونیست‌ها وارد می‌شود.

تحویل قرن

روزها، ساعات، دقایق و ثانیه‌ها شتابان در حال گذرند و همگی این نکته را به یادمان می‌آورند که به لحظات پایان قرن نزدیک می‌شویم. قرن چهاردهم هجری شمسی، قرنی پرحادثه بود که با تحولات مهمی در ایران و جهان مقارن شد و نقاط عطفی در تاریخ بشر در آن به وقوع پیوست.

جهاد تبیین بیش از پول محتاج اندیشه‌ورزی است

پس از تأکیدات رهبر معظم انقلاب‌اسلامی بر ضرورت جهاد تبیین برای مقابله با تهاجم رسانه‌ای و نرم دشمن، بحث‌های گوناگونی در خصوص این جهاد در فضای رسانه‌ای و نخبگانی مطرح شده، اما اقداماتی، چون تصویب بودجه نسبتاً هنگفت برای آن چالش‌هایی را در افکار عمومی پدید آورد و در نهایت با تذکر اخیر معظم‌له مواجه شد.

استمرار حرکت انقلاب در قرن پانزدهم

هنگامی‌که از ورای ۴۳ سال به سرگذشت پرفرازونشیب انقلاب اسلامی می‌نگریم، با داستانی پرماجرا و انبوهی از موانع ریزودرشت داخلی و خارجی مواجه می‌شویم که بسیاری از آنها، هر یک می‌توانست سرنوشت این انقلاب را به‌سان بسیاری از انقلاب‌های ناکام جهان رقم بزند، اما چنین نشد و این حرکت امتداد یافت. راز اصلی این امتداد در «پایداری اصحاب آن بر استمرار» است. این استمرارخواهی در طول دوران مبارزه قبل از انقلاب و نظام‌سازی پس از پیروزی انقلاب ادامه یافت و هرچند در این راه پرپیچ‌وخم چه خرد و کلان‌هایی که خسته شدند یا به آلاف‌و‌الوف دنیا گرفتار، اما به همت انقلابی‌مانده‌ها این مسیر انقطاع نیافت. برای تداوم این استمرارخواهی چه باید کرد؟