تکمیل حماسه با منتخبی با رأی سدید

ثبت‌نام نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم به پایان رسید و ۸۰ نفر از کسانی که خود را لایق کسب این مسئولیت می‌دانستند، نام‌نویسی کردند. ناگفته پیداست این حجم از احساس تکلیف برای نامزدی سیاسیون در انتخابات ریاست جمهوری طبیعی و حضور نهایی همه آنان امکان‌پذیر نیست. در خصوص ریشه‌های چنین پدیداری باید در مجالی مستوفا به تحلیل پرداخت، اما واقعیت‌هایی، چون فقدان احزاب مؤثر و کارآمد و نیز سامانه‌های ائتلافی و البته ضیق وقت در انتخابات کنونی بر این مسئله مؤثر بوده است. 

مصداق بارز مرنج و مرنجان

در این چند روز که از شهادت رئیس‌جمهورمان می‌گذرد بسیار از ویژگی‌های اخلاقی او گفته شد و البته هرقدر هم گفته شود باز حق مطلب ادا نمی‌شود. شاید بتوان در یک کلام این‌ها را در دو گزاره خلاصه کرد که شهید آیت‌الله رئیسی مصداق بارزش بود؛ «مرنج و مرنجان». این دو توصیه که از دیرباز مورد تأکید استادان اخلاق بوده، در سلوک افراد وارسته و خودساخته نمایان می‌شود، اما وجود چنین خصائلی در یک سیاستمدار عالی‌رتبه مستقر در قدرت حقیقتاً بسان «دُر نایاب» است. 

در این ساعات پایانی چه کنیم؟

۴۸ ساعت تا انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان باقی است و این ۴۸ ساعت پایانی حکم «ساعات طلایی» در انتخابات و کمیت و کیفیت آن دارد. 
سؤال اینجاست که تکلیف همه ما در این ساعات طلایی منتهی به برگزاری انتخابات چیست. منظور از «ما» اینجا فقط فعالان سیاست و رسانه نیست، بلکه آحاد و فردفرد ملت ایران با سلایق و علایق مختلف که نسبت به سرنوشت و کشور خود حساسیت دارند مخاطب این سطور هستند. 

در مناظره مدیرمسئول «جوان» و سخنگوی حزب «ندا» عنوان شد

اخوان: حفظ منافع ملی در دعوت به مشارکت است / نورمحمدی: روزنه تقابل امید و ناامیدی در جریان اصلاحات بود

برگزاری نمایشگاه رسانه‌های ایران پس از وقفه‌ای شش‌ساله فرصت مناسبی بود تا این رویداد فرهنگی- رسانه‌ای بار دیگر در تعامل دوسویه رسانه‌ها و مردم به روز‌های شکوفایی خود بازگردد. اهمیت این نمایشگاه زمانی دوچندان شد که با روز‌های منتهی به انتخابات دوازدهم مجلس تلاقی پیدا کرد و به طور طبیعی بازار مناظره‌های انتخاباتی در غرفه‌های رسانه‌ها در نمایشگاه مطبوعات داغ شد. مناظره سعید نورمحمدی، سخنگوی حزب ندای ایرانیان و محمدجواد اخوان، مدیرمسئول روزنامه جوان درباره مشارکت در انتخابات از جمله این گفتگو‌ها بود که در خبرگزاری فارس انجام شد. آنچه در پی می‌آید بخشی از این مناظره است که می‌خوانیم. 

آرزویی به قدمت فردای پیروزی 

ژنرال چهارستاره و معروف ارتش امریکا، «رابرت هایزر» که در بحبوحه پیروزی انقلاب‌اسلامی با مأموریت کودتا و مهار انقلاب در ایران حضور داشته، در کتاب خاطرات نکته جالبی را از زمان پایان مأموریت خود در تهران نقل می‌کند. او می‌گوید در صبحگاه روز ۲۳ بهمن و درست در زمانی که کار رژیم پهلوی در ایران به پایان رسیده بود، سران کاخ سفید از من پرسیدند «آیا حاضری به ایران برگردی و رهبری کودتایی را بر عهده بگیری»، هایزر در پاسخ به سران دولت امریکا توضیح می‌دهد که اوضاع تغییر کرده و دیگر طرح‌هایی را که وی در مدت اقامت در تهران (از جمله طرح موسوم به «کورتاژ» برای کودتا) تهیه کرده، عملی نیست. 

راهبرد بندبازی با انتخابات

می‌گویند کودکی با والدینش قهر کرده بود و هرچه صدایش می‌زدند سر سفره غذا حاضر نمی‌شد. در همان حال اصرار و انکار، البته زیرچشمی به سفره و بشقابی که برایش کشیده بودند نگاه می‌کرد و می‌گفت: «من که غذا نمی‌خورم، اما برای هر که ریخته‌اید، کم ریختید!» این ماجرا تقریباً شبیه سندی است که تحت عنوان «راهبرد انتخاباتی جبهه اصلاحات ایران» منتشر شد؛ سندی که آن را می‌توان در دو جمله خلاصه کرد «با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن انتخابات!»

رقابت‌مندی و وسعت دایره احراز

رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در دیدار ابتدای سال ۱۴۰۲ با مسئولان نظام تعیین راهبرد‌های انتخاباتی در چهار مقوله را وظیفه نهاد‌های ذی‌ربط دانستند که یکی از این چهار مقوله، «مشارکت» بود. اخیراً نیز در دیدار با اعضای شورای نگهبان تصریح کردند که «همه وظیفه دارند زمینه برگزاری انتخاباتی پرشور را در اسفندماه امسال فراهم کنند». در خصوص چرایی اهمیت مشارکت در انتخابات به صورت عام و انتخابات پیش رو به‌صورت خاص نیاز به توضیح زیادی نیست و در این باب به‌اندازه کافی سخن گفته شده است. دستور صریح رهبر معظم انقلاب چه در ابتدای سال و چه در هفته‌های اخیر و بعد از اعلام نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان در هیئت‌های اجرایی روشن است و جای شبهه‌ای باقی نمی‌گذارد. 

چه کمکی از ما برمی‌آید؟

در طول بیش از یک ماهی که از تجاوز رژیم صهیونیستی به غزه می‌گذرد، انتشار اخبار و تصاویر جنایات رژیم خصوصاً علیه کودکان و غیرنظامیان عواطف بسیاری را جریحه‌دار کرده و کم نیستند افرادی که می‌پرسند در این شرایط خاص «چه کمکی از ما به مردم مظلوم غزه برمی‌آید؟» روشن است که برای عموم مردم حتی گزینه امدادگری به مردم فلسطین ممکن نیست و با توجه به محاصره شدید و غیرانسانی غزه کمک مالی هم به‌سختی ممکن است به تأمین مایحتاج ضروری اهالی غزه بینجامد، بنابراین عملاً گزینه‌های نظامی، لجستیکی و حتی مالی موضوع این یادداشت نیستند و تمرکز بر کمک فرهنگی و اجتماعی است که از عهده بسیاری برمی‌آید.

پله دوم رسانه‌ها در روایت فلسطین

گاه در فضای مجازی این شبهه مطرح می‌شود که چرا حماس و مقاومت دست به حمله به سرزمین‌های اشغالی زدند که حال دست جنایتکار صهیونیست‌ها چنین وحشیانه جان کودکان و زنان را بگیرد و چنین صحنه‌های دهشتناکی را در غزه به پیش چشم ما بیاورد.

دو روی سکه تحریم‌های رسانه‌ای

برای ما ایرانیان تحریم دیگر چیز تازه و ناشناخته‌ای نیست و عادت کرده‌ایم که دشمنان این مردم عصبانیت خود را از به سرانجام نرسیدن نیاتشان با تحریم نشان دهند. تحریم‌ها در طول این سال‌ها عمدتاً ماهیت اقتصادی داشته‌اند که در واقع می‌توان آن‌ها را عقوبت اقتصادی تسلیم نشدن دولت و ملت ایران در برابر سیاست‌های غرب دانست، اما در سال‌های اخیر سنخ جدیدی از تحریم‌ها هم مشاهده می‌شود که ماهیتی کاملاً متفاوت دارد. از جمله این تحریم‌های گونه جدید می‌توان به تحریم‌های رسانه‌های ایرانی و گاه برخی فعالان ایرانی رسانه اشاره کرد.

 مشکلتان با اربعین بر سر چیست؟

درحالی‌که میلیون‌ها نفر از دوستداران اهل‌بیت در ایران و سایر کشور‌ها یا خود را به خیل اقیانوس اربعین رساندند یا به غبطه جاماندن از این سفر، در شهر و دیار خود قدم در این راه نهادند، اما بودند معدودی از افرادی که در رسانه‌ها و فضای مجازی خواستند خلاف این رود خروشان شنا و در آن تشکیک کنند. مقصود، افراد بی‌دین و ضدانقلاب خارج‌نشین که با هرگونه رفتار دینی خصومت می‌ورزند نیست، که آنان تکلیفشان روشن است، مقصود برخی از به‌اصطلاح اصلاح‌­طلبان، روشنفکران و روزنامه‌نگاران داخلی است که از سر مقاصد سیاسی با مظاهر دینداری مردم عناد می‌ورزند.

چاره نارسایی اطلاع‌سانی

در میان توصیه‌ها و تذکرات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر هیئت دولت، شاید برجسته‌ترین بخش مربوط به نارسایی زبان دولت و نیز ضعف کار اطلاع‌رسانی در آن است. این دغدغه معظم‌له را البته باید در راستای تذکرات مکرر ایشان در موضوع فعالیت رسانه‌ای و «جهاد تبیین» به ارکان مختلف نظام نیز دانست. به‌طور مشخص در دیدار امسال با مسئولان قوه قضائیه از «تصویر رسانه‌ای قوه قضائیه» گلایه و در دیدار رمضانیه با کارگزاران نظام بر موضوع رسانه تأکید کردند. روشن است که مشکل ضعف در اطلاع‌رسانی جدی است و دستاورد‌ها به اطلاع مردم نمی‌رسد. اما ریشه در کجاست و چاره چیست؟

حرکت از دامنه به سمت قله

پس از آنکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر فرماندهان سپاه از نزدیک شدن به قله‌ها سخن گفتند، برخی در رسانه‌ها و فضای مجازی تردید‌هایی در خصوص این گزاره را مطرح کردند که نشان از اشراف نداشتن این افراد به عمق فحوای این تعبیر راهبردی رهبر معظم انقلاب داشت. برای فهم این گزاره لازم است سابقه این موضوع در ادبیات ایشان واکاوی گردد. بیش از یک دهه قبل و در سال ۱۳۹۱ معظم‌له فرمودند: «ما داریم در دامنه حرکت می‌کنیم. ما هنوز به قله نرسیده‌ایم؛ با آن فاصله داریم. آن روزی که ملت ایران به قله برسد، دشمنی‌ها تمام خواهد شد. آن روزی که ملت ایران به قله برسد، معارضه‌های خباثت‌آلود به پایان خواهد رسید. ما تا آن روز فاصله داریم. حرکت را باید بی‌وقفه ادامه دهیم.» اکنون فهم تحولات دهه گذشته از این منظر اهمیت دارد.

رمزگشایی از ریشه‌های صف‌آرایی دشمن

همان ماه‌های اول پیروزی انقلاب‌اسلامی بود که حضرت امام (ره) در ضمن یکی از بیاناتشان، خاطره‌ای عبرت‌آموز مربوط به دوره حضور استعمارگران در عراق را تعریف کردند که شنیدنی است. ایشان از اولین مواجهه فرمانده انگلیسی اشغالگر عراق با اذان مسلمین می‌گویند که فرمانده با تعجب می‌بیند فردی در بالای مأذنه کلماتی عربی را فریاد می‌زند. با تحیر از مترجمانش می‌پرسد او چه می‌گوید، در پاسخ می‌گویند این «اذان» است و برای فراخوانی «نماز» کاربرد دارد. فرمانده انگلیسی می‌پرسد آیا این کلمات برای «امپراتوری بریتانیا» خطری هم دارد و آن‌ها جواب می‌دهند که «نه»، و او با خیال آسوده می‌گوید «پس هرقدر می‌خواهند اذان بگویند.»

شرافت قلم و رسانه را پاس دارید

اگر پزشکی در حفظ جان مریض کوتاهی کرد، او را تقدیس نمی‌کنند. اگر معماری در ساخت یک بنا دقت لازم را به کار نبست و آن بنا بر سر ساکنانش فرو ریخت، از او تجلیل نمی‌کنند. اگر معلمی بدآموزی داشت یا شاگردانش را تنبیه بدنی کرد، او را چهره ماندگار آموزش‌وپرورش نمی‌دانند. مدیر را -اگر اختلاس‌گر باشد- خدمتگزار نمی‌خوانند و نهایتاً اگر یک افسر نظامی به کشورش خیانت کرد او را قهرمان تلقی نمی‌کنند. از این نمونه‌ها در همه مشاغل و حرفه‌ها هست و هیچ‌گاه یک انسان خطاکار یا در مظان خطای بزرگ را به‌عنوان نماد یک صنف یا قشر نباید معرفی کرد.

همه یا هیچ اصلاح‌طلبان تمامیت‌خواه

بسیاری معتقدند که بازی انتخاباتی جریان موسوم به اصلاحات طی دو دهه و نیم گذشته، از چارچوبی مشخص پیروی می‌کرده است. هرچند در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶، چپ‌ها که امید چندانی به پیروزی نداشتند، در کمال ناباوری در انتخابات پیروز شدند، اما از فردای تشکیل دولت هفتم، استراتژی جدیدی در کنش انتخاباتی در پیش گرفتند که خلاصه آن «همه یا هیچ» است. یک روی سکه این راهبرد پیروزی تمام‌عیار در انتخابات و کسب همه کرسی‌های قدرت بود، اما روی دیگر آن، رفتار مردم‌سالارانه انتخاباتی و واگذاری عرصه به رقیب پیروز نبود. در انتخابات شورا‌های شهر اول (۱۳۷۷) و مجلس ششم (۱۳۷۸) پیروز شدند که البته اماواگر‌هایی در این دومی وجود داشت، اما از روزی که ورق برگشت و اقبال عمومی از اصلاح‌طلبان رو برگرداند، روی دیگر بازی اصلاح‌طلبان  مشاهده شد. 

غربگراتر از غرب

داستان شورش چندساعته «واگنر» در روسیه و نوع واکنش رسانه‌ها و حساب‌های کاربری فارسی‌زبان به آن باز هم یک داستان قدیمی، و، اما تلخ، را به ذهن‌ها متبادر کرد؛ غربگرایی افراطی برخی فارسی‌زبانان!
غربگرایی در دنیا چیز عجیب و جدیدی نیست، اما گاه مشاهده می‌شود در برخی کشور‌های غیرغربی سنخی از نوع افراطی آن مشاهده می‌شود که در خود غرب هم مشابه آن یافت نمی‌شود. اینجاست که عبارت «کاتولیک‌تر از پاپ» در خصوص برخی سخنوران، اهل رسانه و به‌اصطلاح روشنفکران وطنی معنا می‌یابد، با این تفاوت که واتیکانشان، واشنگتن و لندن و پاریس است و هرچه که در کره خاکی به دور مدار غرب می‌چرخد!

جهاد تفاهم و هم‌افزایی اطلاعاتی

پیام اخیر رهبر معظم انقلاب‌اسلامی به نشست مشترک جامعه اطلاعاتی را می‌توان نشانه‌ای از جدید‌ترین رهیافت در توسعه و تکامل رهنامه (دکترین) اطلاعاتی کشور دانست. پیچیدگی جنگ اطلاعاتی در دنیای امروز و حساسیت‌های خاص آن می‌طلبد تا هر کشور قدرتمند متناسب با نیازمندی‌ها و شرایط خاص خود از دکترین اطلاعاتی خاص خود برخوردار باشد و در این میان جمهوری اسلامی ایران به دلیل رویکرد منحصربه‌فرد و تأکید بر استقلال در سیاست خارجی نیازمند چنین رهنامه‌ای متناسب با اهداف و آرمان‌های خود است.

رد مغالطه تفکیک عفاف و حجاب

این روز‌ها برخی چهره‌های یک جریان سیاسی در گفته‌های خود مرتباً بر تفکیک عفاف و حجاب تأکید می‌کنند و اظهار می‌دارند که ممکن است کسی حجاب نداشته باشد، ولی عفاف داشته باشد و برعکس. در واقع اصل اینکه عفاف و حجاب یک پدیدار واحد نیستند، درست است، اما این تصور که از هم جدا و بی‌ارتباطند صحیح نیست.

جنگ امید و ترسیم آینده

منقول است «پیامبر خدا حضرت عیسی از محلی در گذر بود. پیرمردی را دید که مشغول کشت و کار بود. عیسی علیه‌السلام برای آنکه تأثیر امید و نومیدی را در رفتار او مشاهده کند، دست به دعا بلند کرد و به خداوند عرضه داشت بارالها، امید را از دل او بیرون ببر. در این لحظه پیرمرد دست از کار کشید. عیسی باز دعا کرد. خداوندا او را با امیدواری پشتگرم فرما. آنگاه پیرمرد دوباره مشغول کار شد. عیسی نزد پیرمرد رفت و از او علت کارش را پرسید. پیرمرد گفت در مرتبه اول با خود گفتم من پیر و ناتوانم، ممکن است امروز یا فردا بمیرم، چرا به خود این همه زحمت دهم. با این اندیشه بیل را به یک طرف انداختم و خوابیدم! ولی کمی که گذشت با خود گفتم شاید من سال‌ها زنده بمانم و اکنون هم که زنده هستم و انسان تا زنده است وسایل زندگی برایش لازم است و باید برای خود زندگی آبرومندی تهیه نماید، این بود که برخاستم و بیل را برداشتم و مشغول کار شدم».

رهاورد‌های نهضتی ۶۰ ساله

نیمه خرداد امسال، نهضت انقلاب‌اسلامی ۶۰ ساله شد؛ حرکتی تاریخی که ۱۵ سال آن در دوره «نهضت» و ۴۵ سال آن در دوره «نظام» سپری شد. اینک از پی این ۶۰ سال این پرسش ممکن است مطرح باشد که این نهضت و نظام چه حاصلی داشته و رهاورد‌های آن چه بوده است، و در واقع اگر این نهضت رخ نمی‌داد و مسیر تاریخ ایران و جهان بر همان مدار سابقش که قدرتمندان می‌خواستند پیش می‌رفت، در چه وضعیتی بودیم. پاسخ به این سؤال، مجالی مستوفا می‌طلبد، اما به‌اختصار و در سه جنبه کلی به آن می‌توان پرداخت

عینک سیاسی را بردارید!

به طور متعارف، قبل از هر انتخاباتی چهار مسئله مشارکت، رقابت، سلامت و امنیت انتخابات در حوزه نخبگانی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و امسال هم که دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان را در پیش داریم چنین بحث‌هایی کم‌وبیش مطرح است. در دور پیش رو چالشی‌ترین بحث‌ها در حوزه مشارکت است و هر یک از صاحب‌نظران دیدگاه خود را مطرح می‌کند. اما راهکار افزایش مشارکت عمومی در انتخابات چیست و چه باید کرد؟

تحول و نظام انقلابی

«انقلاب» در واقع دگرگونی‌ای عمیق است و انقلاب‌اسلامی تحولی بنیادین در تاریخ ایران بود. به جرئت می‌توان گفت در طول تاریخ چند هزارساله سکونت انسان در این فلات، تنها تحول عمیقی که با اراده ملت ایران و بدون دخالت خارجی به نتیجه رسیده، همین «انقلاب اسلامی» بوده است. تأکید بر این دو رکن «اراده ملت» و «من‌های دخالت خارجی» ازآن‌روست که تاریخ پرفرازونشیب ایران مشحون از دست‌به‌دست شدن‌ها در سیاست، فرهنگ و اجتماع است، اما متن مردم در بسیاری از این تحولات غایب و مقهور تصمیمات سلاطین و سلسله‌ها بوده‌اند و موارد استثنایی، چون خیزش مشروطه یا ملی شدن صنعت نفت نیز با ریل‌گذاری یا دخالت خارجی به انحطاط کشیده شده است.

سریال مسمومیت‌ها  با چاشنی دروغ و شایعات

خبر‌های مختلفی که در چند هفته اخیر در خصوص مسمومیت دانش آموزان و گاه دانشجویان دختر در مراکز تجمعی آن‌ها در مدارس یا خوابگاه شنیده می‌شود، دستمایه‌ای برای شبکه‌های فارسی‌زبان و اتهام‌پراکن داخلی شده است. تا این لحظه که این یادداشت را می‌نویسم، هنوز ماهیت و منشأ این رویداد‌ها روشن نشده، اما عده‌ای همین ابهام را هم مصادره به مطلوب و آن را نشانه ضعف حکومت قلمداد می‌کنند. سؤال اینجاست که آیا چنین رویدادی با این سطح از پراکندگی جغرافیایی در کشور ما مسبوق به سابقه بوده که بتوان با تجارب قبلی سریعاً آن را تحلیل کرد و یا در دیگر نقاط جهان مشابهی به لحاظ کیفیت واقعه داریم که آنان را مبنای تحلیل قرار دهیم؟ پاسخ قطعاً منفی است. 

منشور دغدغه‌ها و دوراندیشی امام 

مجموعه پیام‌ها و نامه‌های امام خمینی (ره) در سال پایانی عمر بابرکت ایشان ترسیم‌کننده دغدغه‌های آن عزیز سفرکرده نسبت به آینده انقلاب اسلامی است و در واقع باید این متون را مکمل وصیت‌نامه امام تلقی کرد. در میان این پیام‌ها، پیامی که خطاب به روحانیت و حوزه‌های علمیه در اسفند ۱۳۶۷ صادر کردند و به «منشور روحانیت» معروف شد، جایگاه ویژه‌ای در شناخت اندیشه سیاسی و سیره حکمرانی امام (ره) داشته و دارد. در سالگرد صدور این پیام اشاره‌ای گذرا بر گزیده‌هایی از آن برای امروز ما خالی از فایده نیست.