پیشرفت علمی را فدای «نمی‌توانیم» نکنیم
رشد علم و فناوری در جهان امروز با مقوله اقتصاد پیوند خورده است و از این روست که نهادینه‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی پیشرفت اقتصادی در دنیا شناخته می‌شود. در مجموعه سیاست‌های مقاوم‌سازی اقتصاد نیز توجه به این مهم در دستور کار قرارگرفته است. اما ناگفته پیداست که آنچه می‌تواند به شکل‌گیری یک برنامه مداوم و راهبرد پایدار در زمینه پیشرفت علمی بینجامد، وجود گفتمانی مسلط و البته منطبق بر مبانی معرفتی بومی در این راستاست که به‌نظر می‌رسد مداقه‌ای گذرا بر گفتمان‌های گوناگونی که در خصوص پیشرفت علمی در کشور وجود دارد، می‌تواند تا حدودی در روشن کردن این مسیر راهبردی و چالش‌های آن راهگشا باشد.
تدوین سندهای بالادستی همچون چشم‌انداز 20ساله و سیاست‌های کلی موضوعی در کنار تنظیم و تصویب برنامه‌های پنج‌ساله توسعه تا حدودی جایگاه نظام برنامه‌ریزی را در پیشرفت تثبیت کرده است. البته این بدان معنا نیست که برنامه‌هایی که در 25 سال گذشته تصویب و اجرا شد، خالی از اشکال بوده و توانسته باشد همه موانع پیشرفت کشور را از سر راه بردارد. اما حداقل فایده وجود برنامه‌های پنج‌ساله و مسیر قانونی تصویب آن نهادینه شدن نگاه بلندمدت و راهبردی در مسئولان و تصمیم‌گیران است.
مسیر مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 در حالی طی می‌شود که نگاه‌ها عمدتاً معطوف به زوایای فنی و حقوقی مذاکرات و ارزیابی داده‌ها و ستانده‌های توافق ژنو و بیانیه سوئیس بوده است. اکنون نیز برخی چشم‌ها به تیرماه دوخته‌شده که آیا توافق دست‌یافتنی است و اگر دست‌یافتنی است عاید‌ی ملت ایران از آن، چه خواهد بود. هرچند نگارنده مخالفتی با این زاویه تحلیلی به موضوع هسته‌ای ندارد، اما معتقد است زوایای پنهان و لایه‌های عمیق‌تری نیز وجود دارد که در خور تأمل و بررسی است.
روحیه و سبکی متأثر از نظام فکری کاملاً بومی و متکی به آموزه‌ها و ارزش‌های اسلام ناب محمدی (ص) آن‌گاه که در ذیل ساختار ولایت تعریف گردید، جریانی بی‌نظیر را رقم زد که نه تنها تأمین‌کننده‌ی نیازهای جمهوری اسلامی در ادوار گوناگون بوده، بلکه در گستره‌ای وسیع‌تر از مرزهای جغرافیای ایران اسلامی نیز هرروزه به رهاوردهای چشمگیر آن افزوده می‌شود. نگرش بنیادین انقلاب اسلامی در سلطه‌ستیزی و مقابله با نظم و نظام طاغوتی مطلوب ابرقدرت‌ها از یک‌سو و از سوی دیگر، هویت احیاگرانه و بازگشت به خویشتن مکتب انقلاب، همه و همه نیاز به یک عزم ملی برای اتکا به ظرفیت‌های داخلی را پدیدار ساخته است.
انسان بر اساس فطرت همواره سعی در پیشرفت و بهبود شرایط زندگی خود داشته است. در دوره‌های اخیر هیچ چیز به اندازه‌ی پیشرفت نیروی هدایت‌کننده‌ی اندیشه و رفتار انسانی نبوده است. در زمان کنونی پیشرفت در تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به گونه‌ای از اهمیت برخوردار است که تمام نظام‌های سیاسی، پیشرفت همه‌جانبه را وجهه‌ی همت خود قرار داده‌اند و برای دستیابی به آن تلاش می‌کنند.اهمیت پیشرفت و تعالی در جهان کنونی به گونه‌ای است که گام برنداشتن یک جامعه در جهت پیشرفت به منزله‌ی مرگ تدریجی و نابودی آن جامعه خواهد بود. بر اساس همین نیاز است که دهه‌ی کنونی توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی دهه‌ی «عدالت و پیشرفت» نامیده شده است.