معمولاً پس از هر راهپیمایی ملی یا انتخابات سراسری، تصاویری منتشر می‌شود که حاکی از حضور افرادی است که ظاهر و پوشش آنها با عموم متشرعین متفاوت است و همین امر مستمسکی در اختیار برخی قرار می‌دهد تا مدعی شوند که حکومت در مقابل پوشش این‌ها و سایر افرادی شبیه به این‌ها در مقاطع غیرانتخابات و راهپیمایی استاندارد دوگانه دارد و می‌پرسند چرا در اوقات دیگر همین افراد با برخورد گشت ارشاد مواجه می‌شوند و در اینجا برعکس تجلیل هم می‌شوند؟
مهاجرت خصوصاً با انگیزه شغلی چیز تازه‌ای نیست و همیشه بوده، اما گویا تلاش می‌شود آن را کم‌سابقه یا حامل معانی سیاسی بدانند، اما واقعیت ماجرا این است که در چند سال اخیر با کاهش ارزش پول ملی و ایجاد شکاف درآمدی با سایر کشورها، دستمزد بسیاری از مشاغل در کشور‌های دیگر جذاب‌تر شده و در این میان بخشی از متخصصان و صاحبان مشاغل حرفه‌ای به‌طور خاص به این گزینه ترغیب شده‌اند.
پدیده موضع‌گیری‌های چهره‌های هنری یا ورزشی (که سلبریتی نیز خوانده می‌شوند) در مسائل مرتبط یا غیرمرتبط هر از چندگاهی در جامعه چالش می‌آفریند. طبیعی است که سلبریتی ها، مانند همه افراد جامعه در چارچوب قانون از آزادی بیان بهره‌مندند، اما چهره‌های مشهور به دلیل توجه مردم به نوعی در حکم رسانه هستند و اظهارنظر‌های حتی جزئی آنان در جامعه بازتاب جدی می‌یابد. واقعیت آن است که سلبریتی‌ها عموماً به دلیل مهارتشان در یک رشته هنری یا ورزشی، توجه جامعه را به خود جلب کرده‌اند، اما این مهارت تخصصی لزوماً به این معنا نیست که از دانش و مطالعه کافی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار باشند که اظهارنظرشان متکی به این عقبه علمی دارای عمق کافی باشد.
شاخصه‌های رسانه حسینی
از روزی که حضرت سیدالشهدا (ع) به همراه خاندانش از مدینه خارج شد تا روز عاشورا و حتی بعد از آن زمانی که اهل بیتش و در رأس‌شان زینب کبری (س) پیام‌آور این نهضت در کوفه و شام بودند، این قیام ماهیتی تبیین‌گرانه و روشنگرانه داشته است. گزافه نیست اگر این نهضت را خونین‌ترین «جهاد تبیین» تاریخ بنامیم.
تقارن ایام سوگواری حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) با روز خبرنگار در سال جاری یادآور ابعاد رسانه‌ای نهضت عاشورا و مسئولیت فعالان رسانه در پیروی از مکتب و نورانی حسینی است. اینکه رسانه تراز نهضت حسینی دارای چه ویژگی‌هایی است و فعالان این عرصه چه مسئولیتی در سپهر رسانه‌ای دارند، مجالی مستوفا می‌طلبد، اما در حوصله این نوشتار به برخی از مهم‌ترین شاخصه‌های رسانه عاشورایی تراز نهضت حسینی پرداخته خواهد شد
برگزاری مراسم گسترده جشن غدیر در تهران و دیگر شهرستان‌ها که تجربه بدیعی در حوزه کار فرهنگی گسترده و مردمی در کشور بود، می‌تواند الگویی برای فعالیت‌های تأثیرگذار و تمیز فرهنگی در آینده باشد. ثبت شاخصه‌های بدیع و دلالت‌های فرهنگی این تجربه در طرح‌ریزی و اجرای موفق‌تر اقدامات آتی مفید خواهد بود که برخی از مهم‌ترین این موارد در ادامه می‌آید
«گشت ارشاد موجب دین‌گریزی شده»، «من محجبه‌ام و با گشت ارشاد مخالفم»، «گشت ارشاد را تعطیل کنید» و... این‌ها و شبیه این‌ها جملاتی است که در فضای مجازی شنیده می‌شود و گاه برخی تلاش‌ها هم بر این است که این‌ها نظر اکثریت مردم معرفی شود. امروزه موضوع حجاب و مسائل مرتبط با آن از قبیل گشت ارشاد از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار شده که در سطور یک یادداشت نمی‌توان حق مطلب را در مورد آن ادا کرد، اما سؤال‌هایی در ذهن مردم هست که باید حتی‌المقدور بدان‌ها پاسخ داد، از جمله:
۱۴۳۲ سال از آن هنگام که پیامبر (ص) دست امیرالمؤمنین علی (ع) را در غدیر خم بالا برد و او را، ولی پس از خود معرفی کرد و ۱۴۰۸ سال از آن روز که مردم در تحویل حکومت به حضرت دست از پا نمی‌شناختند می‌گذرد. آنچه در طول این ۱۴ قرن مورد اذعان هر مورخ منصفی بوده، مظلومیت آن امام چه در زمان حیات پربرکتش و چه بعد از شهادتش است. نکته تلخ‌تر آن است که بدانیم مظلومیت علی ناشی از عدالت‌گستری او بود، چنانکه گفته‌اند «قتل فی محرابه لشده عدله» (از شدت عدالتش در محراب به شهادت رسید).
در آن صبح اردیبهشتی وقتی آفتاب کم‌کم بالا می‌آمد و خواب را از چشمان مردم این فلات می‌گرفت، از آن روستای کویری «رباط پشت بادام» گرفته تا قلب تهران، همه حس می‌کردند شب سختی را پشت سر گذاشته‌اند، بی آنکه در طول شب اصلاً بدانند چه بر سرشان آمده یا می‌خواست بیاید. وقتی همه خواب بودند، «شن‌ها» «پنجه عقاب» را زمینگیر کرده بودند و این «مأموران خدا» فرمان فرمانده خود را به خوبی اجرا کرده بودند، فرمانده‌ای که هوای سربازانش را حتی آنگاه که خودشان هم خبر ندارند، دارد. آن شب شگرف و شگفت اردیبهشتی البته در تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی بار‌ها و در جا‌های مختلفی تکرار شده و صفحات این دفتر قطور مملو از این سطور زیبا است.
اکنون ۳۳ سال از ارتحال امام خمینی (ره) می‌گذرد و شاید یکی از مهم‌ترین پرسش‌های پیش‌رو نسبت حرکت عمومی ما با اندیشه و گفتمان آن عزیز سفر کرده است. این پرسش از آن رو مهم است که حضرت امام (ره) نه صرفاً یک فرد یا چهره تأثیرگذار، بلکه حامل یک مکتب فکری تاریخ‌ساز و با گستره تأثیر جهانی است. شاید یکی از اصلی‌ترین چالش‌های نیرو‌های مؤمن به انقلاب با برخی مدعیان کهنه‌کار خط امام همین باشد که امام را صرفاً یک شخص ببینیم یا علاوه بر آن رهبری گفتمان‌ساز؟ طبیعی است در هر دو فرض نتایج متفاوتی را باید انتظار کشید.
حال اگر فرض گفتمان محوری و مکتب بنیانی را در شناخت امام (ره) مفروض بدانیم، چگونه امام را به نسل‌های جدید می‌توان معرفی کرد و چگونه می‌توان آنها را با این شخصیت بزرگ آشنا کرد؟ آیا صرف معرفی کوتاه و گزینشگرانه از زندگینامه امام می‌تواند مکتب ایشان را به نسل‌های جدید منتقل کند؟ آیا تأکید افراطی بر نسبت‌های خانوادگی می‌تواند اندیشه بنیادین امام را به قرن پانزدهم تسری دهد و اساساً کسانی که نسبت خانوادگی خود را محمل افتخار خود قرار داده‌اند، تا چه حد در مشی و ممشای فردی و اجتماعی خود شبیه امام هستند که بتوانند مروج آن باشند؟
هنگامی که خرمشهر پس از ماه‌ها از چنگال بعثی‌ها به دامان میهن بازگشت، تابلویی در ورودی آن نصب شد که بسیار معنادار بود: «به خرمشهر خوش آمدید؛ جمعیت ۳۶میلیون نفر». این استعاره زیبا البته ریشه در واقعیت نیزداشت. برای ایرانیان آن روز خرمشهر فقط یک نقطه مرزی اشغال شده به دست دشمن نبود، پاره قلب ایران بودکه به اسارت گرفته شده بود. خرمشهر برای همه ایرانیان نمادی از عزت و استقلال ایران بود و در طول ۱۹ ماه دوری آن. همگی گمشد‌ه ای داشتند که هم و غمشان بازیابی آن بود. البته همه ایرانیان نیز در بازپسگیری خرمشهر نقش آفرین بودند. آنچه در نهایت به آزادی خرمشهر منجر شد، روندی بود که در طول حدود یک سال پیش از آن دنبال شده بود و آن سپرده شدن جنگ به متن مردم بود. تبلور همین نگاه مردمی بود که حصر آبان را شکست، غرب کارون را آزاد کرد و نهایتاً خونین شهر را به خرمشهر بدل کرد. گویی همه ۳۶ میلیون نفر دلشان در آزادسازی خرمشهر بود. آزادی خرمشهر فقط بازگرداندن یک مرز جغرافیایی نبود، بازگردادن اعتماد به نفس ملی و حس «میتوانیم» به میلیون‌ها ایرانی و اثبات موفقیت نقش آفرینی مردم در کسب موفقیت‌های بزرگ بوده و هست.
در طول چندین قرن از غیبت کبری که روحانیت شیعه، مقام نیابت عام امام معصوم (ع) را بر عهده داشته است، حوزه تأثیر روحانیت منحصر به مناسک و ضوابط فقهی نمانده و به اذعان دوست و دشمن اصلی‌ترین عنصر تأثیرگذار بر حرکت جامعه ایرانی بوده است. نگاه موسعی که مکتب اهل‌بیت (ع) به اسلام دارد و نگرش تنگ‌نظرانه و تقلیل‌گرایانه سکولاریستی را نفی می‌کند، سبب شده است که روحانیت در طول چند قرن اخیر در حوزه‌های گوناگون حیات اجتماعی ایرانیان از جمله سیاست داخلی و روابط خارجی و فرهنگ عمومی و سبک زندگی کنشگری تعیین‌کننده باشد و بسیاری از موفقیت‌های بزرگ ملت ایران مرهون همین نقش‌آفرینی جدی است.
منقول است که «إِذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَه لَا یسُدُّ‌ها شَیءٌ إِلَى یوْمِ الْقِیامَه.» (هرگاه عالمی دنیا را ترک گوید، رخنه‌ای جبران‌ناپذیر در اسلام ایجاد می‌شود که تا روز قیامت هیچ چیز آن را فرو نمى‌پوشد.)
عالمی ربانی که در میان مردم همچون شمعی فروزان، روشنی‌بخش محیط و جمع است و جمعی از فیض علمی و معنوی او بهره می‌جویند، گنجینه‌ای گرانبهاست که تنها در هنگامه فقدان درک می‌شود.
سال‌هاست که اردیبهشت‌ماه برای اهل فرهنگ با «کتاب» عجین شده و این دو سالی که تهران از نمایشگاه کتاب محروم بود، جای خالی آن آشکارا حس می‌شد. شاید همین بهار کتاب انگیزه خوبی برای این باشد که ببینیم این «یار مهربان» تا چه حد در زندگی ما جا باز کرده و برای رونق بیشتر آن چه باید کرد؟
روزها، ساعات، دقایق و ثانیه‌ها شتابان در حال گذرند و همگی این نکته را به یادمان می‌آورند که به لحظات پایان قرن نزدیک می‌شویم. قرن چهاردهم هجری شمسی، قرنی پرحادثه بود که با تحولات مهمی در ایران و جهان مقارن شد و نقاط عطفی در تاریخ بشر در آن به وقوع پیوست.
پس از تأکیدات رهبر معظم انقلاب‌اسلامی بر ضرورت جهاد تبیین برای مقابله با تهاجم رسانه‌ای و نرم دشمن، بحث‌های گوناگونی در خصوص این جهاد در فضای رسانه‌ای و نخبگانی مطرح شده، اما اقداماتی، چون تصویب بودجه نسبتاً هنگفت برای آن چالش‌هایی را در افکار عمومی پدید آورد و در نهایت با تذکر اخیر معظم‌له مواجه شد.
شاید برای شما هم پیش آمده که در این ایام کرونایی کالایی را از طریق اینترنت خریداری کرده و منتظر باشید آن را مقابل منزل تحویل بگیرید؛ فرایندی که طی این خرید و تحویل کالا و میزان رضایتمندی شما از آن، تجربه‌ای از کسب‌وکار‌های مجازی را برای شما شکل داده است. به‌طورکلی گسترش فناوری ارتباطاتی و وابسته شدن هرچه بیشتر سبک زندگی مردم به فضای مجازی، موجب شده اقتصاد نیز با حوزه دیجیتال پیوند بخورد و این پیوند در ابعاد مختلفی از جمله کسب‌وکار‌های خرد و کلان خود را نشان داده است. از سویی همه‌گیری کرونا در دو سال اخیر و لزوم فاصله‌گذاری اجتماعی به گسترش اقتصاد دیجیتال شتاب داد و در کشور ما نیز بسیاری از کسب‌وکار‌های سنتی به جرگه فعالیت اقتصادی در بستر فضای مجازی پیوستند.
هنگامی‌که از ورای ۴۳ سال به سرگذشت پرفرازونشیب انقلاب اسلامی می‌نگریم، با داستانی پرماجرا و انبوهی از موانع ریزودرشت داخلی و خارجی مواجه می‌شویم که بسیاری از آنها، هر یک می‌توانست سرنوشت این انقلاب را به‌سان بسیاری از انقلاب‌های ناکام جهان رقم بزند، اما چنین نشد و این حرکت امتداد یافت. راز اصلی این امتداد در «پایداری اصحاب آن بر استمرار» است. این استمرارخواهی در طول دوران مبارزه قبل از انقلاب و نظام‌سازی پس از پیروزی انقلاب ادامه یافت و هرچند در این راه پرپیچ‌وخم چه خرد و کلان‌هایی که خسته شدند یا به آلاف‌و‌الوف دنیا گرفتار، اما به همت انقلابی‌مانده‌ها این مسیر انقطاع نیافت. برای تداوم این استمرارخواهی چه باید کرد؟
همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند در «جهاد تبیین» بار اصلی بر دوش رسانه‌ها است و همه ما متولیان حوزه رسانه در درجه نخست باید از خود بپرسیم که چرا در این امر خطیر نتوانسته‌ایم در حد انتظار به تکلیف انقلابی خود عمل کنیم؟ به‌نظر می‌رسد به‌رغم مجموعه وسیعی از اقداماتی که در حوزه رسانه‌ای در جبهه انقلاب اسلامی رخ داده، فقدان یک «الگوی کنش رسانه‌ای» متناسب با «جهاد تبیین» مانع از اثربخشی تمام‌عیار و مطلوب این اقدامات شده است. اینکه چنین الگویی چیست و چه ابعاد و ساختار‌هایی دارد، نیازمند مداقه و جهد فکری و عملی است، اما برخی از مهم‌ترین مؤلفه‌های مبانی آن را به شرح ذیل می‌توان بررسی نمود
یکی از ویژگی‌های متأخر دوره مدرن تغییر و تحول در جایگاه زن بوده است. بر اساس آموزه‌های مأخوذ از الهیات توراتی (مبتنی بر عهد عتیق تحریف شده) و اندیشه‌های آبای کلیسا و نیز سنت‌های فلسفی به‌جای‌مانده از یونان و روم باستان، زن موجودی درجه ۲ در نسبت با مرد تعریف می‌شد. جالب اینجاست که وقوع نوسازی در غرب هم باعث تغییر این نگاه به زن در غرب نشد و تا حدود سال‌های پایانی قرن نوزدهم میلادی این نگاه تبعی و تحقیرآمیز تا حدی در جهان غرب نسبت به زنان وجود داشت. تا سال‌های ابتدایی قرن بیستم چه بسیار زنانی بودند که حق تحصیل دانشگاهی در کشور‌های اروپای غربی را نداشتند و این تنها یک نمونه از این نگاه جنس دوم به زن در غرب است. اتفاقاً مهم‌ترین تحولی که در حوزه فرهنگ عمومی در اثر مدرنیته رخ داد نه‌تن‌ها جایگاه زنان را اعتلا نبخشید، بلکه به نحوی تنزل به شمار می‌آمد. با کم‌رنگ و برداشته شدن قیود اخلاقی در غرب مدرن، غریزه جنسی بشر غربی به سمت طغیان حرکت کرد و در تمدن غرب، زن به عنوان مهم‌ترین ابزار شهوترانی تلقی شد. با گسترش صنایع فرهنگی و ابزار‌های هنری و تبلیغاتی، نگاه به زن به عنوان یک کالای جنسی بیش‌ازپیش برجسته شد و در چارچوب نظام سرمایه‌داری، زن به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار‌های تأمین منافع مادی صاحبان قدرت و ثروت تلقی و زنانگی (با تأکید بر ویژگی‌های جنسی) به بخشی از تجارت ابرسرمایه‌داران تبدیل شد.
«سردار شهید عزیز را با چشم یک مکتب، یک راه، یک مدرسه درس‌آموز نگاه کنیم.» این جمله از زبان شخصیتی است که سلیمانی را بیش از همه می‌شناخت و خود مرشد و مربی او بود. جایگاه و منش سردار به‌گونه‌ای بود که از خود هرگز نگفت و کمتر در رسانه‌ها دیده می‌شد. همچنان‌که مولوی می‌گوید: «خوش‌تر آن باشد که سر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران». باید سردار دل‌ها را از زبان دیگرانی که او را درک کردند، شناخت. هرچند به‌واسطه حساسیت مسئولیتش افراد به‌خصوصی با او در ارتباط بودند، اما مرشد و مقتدای او یعنی رهبر معظم انقلاب به‌عنوان شخصیتی فرهیخته -که این شهید عزیز تحت فرمان و در تعامل مستقیم با ایشان بود- بهترین ترسیم‌کننده مؤلفه‌های مکتب و راه شهید سلیمانی است؛ از این‌رو بررسی نکاتی که معظم‌له در تبیین شخصیت و سیره «حاج قاسم» ترسیم کرده‌اند، می‌تواند روشنگر «مکتب سلیمانی» باشد.
در زمانه‌ای که سلطه بر قلمرو ادراکی تا حد زیادی جای عبور از مرز‌های جغرافیایی را گرفته است، تولید و نشأ روایت‌ها یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های رسانه‌ها و صنایع فرهنگی است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم گریزی از حضور در این آوردگاه برایمان متصور نیست. در این میان اگر شاکله این جبهه پیچیده را نشناسیم و ارزیابی دقیقی از وضعیت صف‌آرایی خودی و دشمن در آن نداشته باشیم، بی‌تردید نه‌تن‌ها آورده چندانی نخواهیم داشت، بلکه بخشی از دستاورد‌های پیشین را نیز به دشمن واگذار خواهیم کرد. در صحنه کنونی جنگ روایت‌ها در سه نقطه اساسی دچار آسیب‌های جدی هستیم که باید برای آن تدبیر کرد
روزنامه «جوان» در طول قریب به ۲۳ سالی که از عمر خود سپری کرده، دوران‌های متفاوت مدیریتی را تجربه کرده و توانسته است خود را به‌عنوان یکی از رسانه‌های شاخص جبهه انقلاب اسلامی تثبیت کند. اینک این رسانه مکتوب انقلاب اسلامی وارد مرحله جدیدی از حیات خود می‌شود که با سال‌های آغازین دهه پنجم و چهل‌واره دوم انقلاب اسلامی و نیز طلیعه قرن پانزدهم هجری شمسی مقارن شده است. جوان، هرچند با تلاش شبانه‌روزی همه اصحابش در دو دهه اخیر به نقطه قابل قبولی رسیده است، اما اقتضائات دوران جدید و مسائل عصر آتی الزاماتی از تحول را در این روزنامه پدید آورده که نیازمند عزمی جهادی و تلاشی مضاعف است. برخی از مختصات متمایزکننده روزنامه جوان در دوره جدید چنین خواهد بود:
مراسم تکریم عبداله گنجی مدیر مسئول روزنامه جوان و معارفه محمد جواد اخوان در سالن اجتماعات خبرگزاری فارس برگزار شد.
هرچند در روزها و هفته‌های اخیر شاهد ظهور و بروز اعتراضات و ناآرامی‌هایی در خصوص تقسیم منابع آبی کشور بوده‌ایم، اما مسئله آب چالشی چندین ساله در کشور است که در سال‌ها و فصول کم‌آبی خود را بیشتر نمایان می‌سازد. به‌رغم آنکه بیشتر مساحت کشور ما در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار داشته و ایرانیان از دوره باستان به حفظ منابع آبی توجه ویژه‌ای داشته‌اند، در سه دهه اخیر شاهد نوعی آشفتگی و فقدان راهبرد کلان و خردمندانه در موضوع تقسیم و انتقال منابع آبی کشور هستیم که پیامد‌های آن را امروز لمس می‌کنیم. به نظر می‌رسد حل منازعات متنوع اجتماعی میان استانی و منطقه‌ای در کشور –که به‌نحوی از انحا به چالش آب گره‌خورده است- چاره‌ای جز بازاندیشی و طرح‌ریزی مجدد حکمروایی «آب» به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مسائل کشور ندارد. مهم‌ترین اصولی که سیاستگذاران و متصدیان این حوزه باید مدنظر قرار دهند، عبارت‌اند از:
از چالش‌های سبک زندگی در کشورمان، واردات بی‌رویه سنت‌ها و آداب‌ورسوم فرهنگی خصوصاً از جوامع غربی در سال‌های اخیر است. بخشی از این سنت‌ها در قالب مناسبت‌های اجتماعی است که در تعارض آشکار با فرهنگ و هویت اسلامی ایرانی است و در قالب جشن‌هایی، چون هالووین و ولنتاین مرز‌های فرهنگی جامعه را مورد هجمه قرار می‌دهد. افراد فرهیخته در برابر این‌گونه سنت‌های وارداتی و ضدبومی معمولاً از خود واکنش نشان می‌دهند و می‌کوشند اطرافیان و فرزندان خود را در برابر این آسیب‌ها مصون کنند، اما با تأسف باید گفت افراد خودباخته و بی‌هویت خود را در معرض سیل بی‌امان چنین رسوم غلطی قرار می‌دهند و پس از مدتی آسیب‌های متنوع آن را متحمل می‌شوند.
