الگوی رسانه‌ای فعال در جهاد تبیین

همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند در «جهاد تبیین» بار اصلی بر دوش رسانه‌ها است و همه ما متولیان حوزه رسانه در درجه نخست باید از خود بپرسیم که چرا در این امر خطیر نتوانسته‌ایم در حد انتظار به تکلیف انقلابی خود عمل کنیم؟ به‌نظر می‌رسد به‌رغم مجموعه وسیعی از اقداماتی که در حوزه رسانه‌ای در جبهه انقلاب اسلامی رخ داده، فقدان یک «الگوی کنش رسانه‌ای» متناسب با «جهاد تبیین» مانع از اثربخشی تمام‌عیار و مطلوب این اقدامات شده است. اینکه چنین الگویی چیست و چه ابعاد و ساختار‌هایی دارد، نیازمند مداقه و جهد فکری و عملی است، اما برخی از مهم‌ترین مؤلفه‌های مبانی آن را به شرح ذیل می‌توان بررسی نمود

انقلاب اسلامی و تحول مفهومی در نگاه به زن

یکی از ویژگی‌های متأخر دوره مدرن تغییر و تحول در جایگاه زن بوده است. بر اساس آموزه‌های مأخوذ از الهیات توراتی (مبتنی بر عهد عتیق تحریف شده) و اندیشه‌های آبای کلیسا و نیز سنت‌های فلسفی به‌جای‌مانده از یونان و روم باستان، زن موجودی درجه ۲ در نسبت با مرد تعریف می‌شد. جالب اینجاست که وقوع نوسازی در غرب هم باعث تغییر این نگاه به زن در غرب نشد و تا حدود سال‌های پایانی قرن نوزدهم میلادی این نگاه تبعی و تحقیرآمیز تا حدی در جهان غرب نسبت به زنان وجود داشت. تا سال‌های ابتدایی قرن بیستم چه بسیار زنانی بودند که حق تحصیل دانشگاهی در کشور‌های اروپای غربی را نداشتند و این تنها یک نمونه از این نگاه جنس دوم به زن در غرب است. اتفاقاً مهم‌ترین تحولی که در حوزه فرهنگ عمومی در اثر مدرنیته رخ داد نه‌تن‌ها جایگاه زنان را اعتلا نبخشید، بلکه به نحوی تنزل به شمار می‌آمد. با کم‌رنگ و برداشته شدن قیود اخلاقی در غرب مدرن، غریزه جنسی بشر غربی به سمت طغیان حرکت کرد و در تمدن غرب، زن به عنوان مهم‌ترین ابزار شهوترانی تلقی شد. با گسترش صنایع فرهنگی و ابزار‌های هنری و تبلیغاتی، نگاه به زن به عنوان یک کالای جنسی بیش‌ازپیش برجسته شد و در چارچوب نظام سرمایه‌داری، زن به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار‌های تأمین منافع مادی صاحبان قدرت و ثروت تلقی و زنانگی (با تأکید بر ویژگی‌های جنسی) به بخشی از تجارت ابرسرمایه‌داران تبدیل شد.

سِرّ سردار

«سردار شهید عزیز را با چشم یک مکتب، یک راه، یک مدرسه درس‌آموز نگاه کنیم.» این جمله از زبان شخصیتی است که سلیمانی را بیش از همه می‌شناخت و خود مرشد و مربی او بود. جایگاه و منش سردار به‌گونه‌ای بود که از خود هرگز نگفت و کمتر در رسانه‌ها دیده می‌شد. همچنان‌که مولوی می‌گوید: «خوش‌تر آن باشد که سر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران». باید سردار دل‌ها را از زبان دیگرانی که او را درک کردند، شناخت. هرچند به‌واسطه حساسیت مسئولیتش افراد به‌خصوصی با او در ارتباط بودند، اما مرشد و مقتدای او یعنی رهبر معظم انقلاب به‌عنوان شخصیتی فرهیخته -که این شهید عزیز تحت فرمان و در تعامل مستقیم با ایشان بود- بهترین ترسیم‌کننده مؤلفه‌های مکتب و راه شهید سلیمانی است؛ از این‌رو بررسی نکاتی که معظم‌له در تبیین شخصیت و سیره «حاج قاسم» ترسیم کرده‌اند، می‌تواند روشنگر «مکتب سلیمانی» باشد.

آسیب‌شناسی نبرد روایت‌ها

در زمانه‌ای که سلطه بر قلمرو ادراکی تا حد زیادی جای عبور از مرز‌های جغرافیایی را گرفته است، تولید و نشأ روایت‌ها یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های رسانه‌ها و صنایع فرهنگی است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم گریزی از حضور در این آوردگاه برایمان متصور نیست. در این میان اگر شاکله این جبهه پیچیده را نشناسیم و ارزیابی دقیقی از وضعیت صف‌آرایی خودی و دشمن در آن نداشته باشیم، بی‌تردید نه‌تن‌ها آورده چندانی نخواهیم داشت، بلکه بخشی از دستاورد‌های پیشین را نیز به دشمن واگذار خواهیم کرد. در صحنه کنونی جنگ روایت‌ها در سه نقطه اساسی دچار آسیب‌های جدی هستیم که باید برای آن تدبیر کرد

جوان، روزنامه‌ای برای گام دوم

روزنامه «جوان» در طول قریب به ۲۳ سالی که از عمر خود سپری کرده، دوران‌های متفاوت مدیریتی را تجربه کرده و توانسته است خود را به‌عنوان یکی از رسانه‌های شاخص جبهه انقلاب اسلامی تثبیت کند. اینک این رسانه مکتوب انقلاب اسلامی وارد مرحله جدیدی از حیات خود می‌شود که با سال‌های آغازین دهه پنجم و چهل‌واره دوم انقلاب اسلامی و نیز طلیعه قرن پانزدهم هجری شمسی مقارن شده است. جوان، هرچند با تلاش شبانه‌روزی همه اصحابش در دو دهه اخیر به نقطه قابل قبولی رسیده است، اما اقتضائات دوران جدید و مسائل عصر آتی الزاماتی از تحول را در این روزنامه پدید آورده که نیازمند عزمی جهادی و تلاشی مضاعف است. برخی از مختصات متمایزکننده روزنامه جوان در دوره جدید چنین خواهد بود:

محمد جواد اخوان به عنوان مدیرعامل و مدیر‌مسئول روزنامه جوان معرفی شد

مراسم تکریم عبداله گنجی مدیر مسئول روزنامه جوان و معارفه محمد جواد اخوان در سالن اجتماعات خبرگزاری فارس برگزار شد.

اصول حکمروایی آب در کشور

هرچند در روز‌ها و هفته‌های اخیر شاهد ظهور و بروز اعتراضات و ناآرامی‌هایی در خصوص تقسیم منابع آبی کشور بوده‌ایم، اما مسئله آب چالشی چندین ساله در کشور است که در سال‌ها و فصول کم‌آبی خود را بیشتر نمایان می‌سازد. به‌رغم آنکه بیشتر مساحت کشور ما در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار داشته و ایرانیان از دوره باستان به حفظ منابع آبی توجه ویژه‌ای داشته‌اند، در سه دهه اخیر شاهد نوعی آشفتگی و فقدان راهبرد کلان و خردمندانه در موضوع تقسیم و انتقال منابع آبی کشور هستیم که پیامد‌های آن را امروز لمس می‌کنیم. به نظر می‌رسد حل منازعات متنوع اجتماعی میان استانی و منطقه‌ای در کشور –که به‌نحوی از انحا به چالش آب گره‌خورده است- چاره‌ای جز بازاندیشی و طرح‌ریزی مجدد حکمروایی «آب» به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مسائل کشور ندارد. مهم‌ترین اصولی که سیاستگذاران و متصدیان این حوزه باید مدنظر قرار دهند، عبارت‌اند از:

تخفیف‌هایی برای ترویج سنت‌های وارداتی

از چالش‌های سبک زندگی در کشورمان، واردات بی‌رویه سنت‌ها و آداب‌ورسوم فرهنگی خصوصاً از جوامع غربی در سال‌های اخیر است. بخشی از این سنت‌ها در قالب مناسبت‌های اجتماعی است که در تعارض آشکار با فرهنگ و هویت اسلامی ایرانی است و در قالب جشن‌هایی، چون هالووین و ولنتاین مرز‌های فرهنگی جامعه را مورد هجمه قرار می‌دهد. افراد فرهیخته در برابر این‌گونه سنت‌های وارداتی و ضدبومی معمولاً از خود واکنش نشان می‌دهند و می‌کوشند اطرافیان و فرزندان خود را در برابر این آسیب‌ها مصون کنند، اما با تأسف باید گفت افراد خودباخته و بی‌هویت خود را در معرض سیل بی‌امان چنین رسوم غلطی قرار می‌دهند و پس از مدتی آسیب‌های متنوع آن را متحمل می‌شوند.

مأموریت‌های جدید قرارگاه فرهنگی کشور

حکم انتصاب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی برای دوره جدید، علاوه بر آنکه نشانگر ورود نسل جدیدی از کارشناسان و متخصصان جوان حوزه دانش و فرهنگ به این شورا است، چارچوب کلی انتظارات رهبر معظم انقلاب اسلامی از این شورا را نیز ترسیم می‌کند؛ انتظاراتی مهم و حساس که شاید نه به‌اندازه جوان‌گرایی در ترکیب شورا، موردتوجه رسانه‌ها و تحلیلگران قرار گرفته باشد و مستلزم دقت نظر و واکاوی بیشتری است.

مرز میان توهین و انتقاد

در روز‌های اخیر موضوع یادداشتی رسانه‌ای خطاب به یکی از مراجع معظم تقلید که به‌زعم عده‌ای مصداق توهین به ایشان تلقی شده به محور جهت‌دهی برخی رسانه‌های داخلی و خارجی تبدیل شده است. فارغ از آنکه این متن اساساً یک انتقاد محترمانه بوده یا اهانت‌بار، جنجالی که درباره آن پدید آمد، در خور بررسی بیشتری است.

جریانات غیرتقریبی و وحدت‌شکن را منزوی کنیم

در دو قرن اخیر که زیاده‌خواهی استعمارگران متوجه جهان اسلام شده، آن‌ها آشکارا دریافته‌اند که وحدت امت اسلامی مهم‌ترین مانع در برابر طمع‌ورزی و خوی مستکبرانه‌شان است، ازاین‌رو از همه تفاوت‌های موجود قومی و مذهبی در داخل جهان اسلام سوءاستفاده کرده و می‌کوشند آن را به تهدیدی علیه امت مسلمان تبدیل کنند. در این میان یکی از اصلی‌ترین جلوه‌های شیطنت سلطه‌گران را در بازی دوگانه‌ای می‌توان دید که مشغول‌سازی درونی جهان اسلام، اتلاف توان و اقتدار مسلمانان و جلوگیری از وحدت آنان در برابر نظام سلطه و صهیونیسم را هدف گرفته است. در یک‌سوی جهان اسلام تمرکز نگران‌کننده‌ای از جریانات سلفی تکفیری علاوه بر آنکه تصویری مخدوش و غیرعقلانی از اسلام به جهان مخابره می‌کند، با موج تکفیر مسلمانان مخالف اعم از سنی و شیعه، در حال شکل دادن به یک فاجعه انسانی است. در سوی دیگر نیز، اندک مزدوران سرویس‌های اطلاعاتی غرب در کنار افراد ساده‌لوح -که تکمیل‌کننده پازل مغرضان هستند- با طرح مسائل اختلاف‌افکن و توهین به مقدسات مذاهب اسلامی در آتش کینه و اختلاف می‌دمند.

هوشیاری در برابر بازگشت اشرافی‌گری

واکاوی شرایط کشور نشان می‌دهد انقلاب اسلامی در چند مقطع تاریخی با آفتی جدی به نام «اشرافیت مدیریتی» و شکل‌گیری طبقه «مدیران اشرافی» مواجه شده است. این آفت نشانه‌هایی دارد که از جمله آن «جدا شدن مسئولان از عامه مردم»، «پیگیری خواسته‌های طبقه خاص و ممتاز»، «بی‌توجهی به اقشار محروم و مستضعف»، «افتادن در ورطه مسابقه کسب ثروت» و نهایتاً «سبک زندگی تجملی، اشرافی و به‌دوراز مردم مستضعف» برخی از علایم این بیماری است. عجیب نیست که در دولت یازدهم و دوازدهم بیشتر مدیران مناطق شمال تهران و بعضاً ویلانشینی در اطراف تهران را برای سکونت گزیدند، هم‌زمان با مسئولیت دولتی، از ثروت‌اندوزی در کسب‌وکار‌های شخصی دست نکشیدند و برخی فرصت‌های ویژه‌ای (!) برای آقازاده‌های خود فراهم آوردند. نمی‌شد از مدیری که باوجود کهولت سن هم‌وغم خود را معطوف به کسب‌وکار و شرکت‌های خانوادگی واردات، برج‌سازی و... کرده است، انتظار توجه به معیشت جامعه داشت و نباید توقع داشت مدیری که کالا و خودروی لوکس خارجی را مصرف می‌کند، دغدغه بیکاری کارگر و مهندس جوان ایرانی را داشته باشد. شرح این قصه پرغصه فراتر از مجال محدود این سطور است، اما با تلخی باید بپذیریم که در این سال‌ها تعداد معتنابهی از مدیران دولتی به‌رغم ممنوعیت صریح در اصل ۱۴۱ قانون اساسی هم‌زمان به مدیریت در بخش خصوصی مشغول بوده‌اند.

عبرت از اعتمادسوزی دولت قبل

دولت سیزدهم در حالی کار خود را آغاز می‌کند که کارنامه دولت‌های پیشین خصوصاً دولت دوازدهم پیش چشم افکار عمومی قرار دارد. در واقع باید گفت تجربه دولت دوازدهم، باید مایه عبرت برای آیندگان و در درجه نخست دولتمردان سیزدهم باشد. یکی از جنبه‌های عبرت‌آموزی از کارنامه دولت دوازدهم در حوزه سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی است که اینک در هفته دولت در خور بررسی است. از همان زمان که حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم با نتیجه‌ای بسیار لب مرزی (0/7 درصدی) رقبا را پشت سر گذاشت و عالی‌ترین مسئولیت اجرایی را بر عهده گرفت، تأویل‌های متعددی در خصوص این رأی و پیامد‌های آن ارائه شد و بسیاری آن را نشانه‌ای بر سرمایه اجتماعی شکننده اعتدال‌گرایان تلقی و امتداد حرکت آن را با چالش‌های بسیاری پیش‌بینی کردند، حتی بسیاری در این خصوص تردید داشتند که رئیس‌جمهور یازدهم بتواند در انتخابات دوازدهم پیروز میدان باشد.
هر چند انتخابات ۹۶ با فضای خاص خود و دوقطبی‌سازی سلبی حاکم بر آن و نیز ابهاماتی که در خصوص مهندسی توزیع جغرافیایی تعرفه انجام گرفت، به سود آقای روحانی پایان یافت، اما بروز حوادثی همچون دی‌ماه ۹۶ (درست چند ماه بعد از انتخابات) و نیز ماجرای حوادث آبان ۹۸ و نوع مواجهه شخص رئیس‌جمهور با آن، نشان داد چالش سرمایه اجتماعی ساکنان کنونی پاستور همچنان پابرجاست. فراتر از روند تغییرات کاهنده یا فزاینده سرمایه اجتماعی و نیز رویداد‌های حمایت‌ساز یا گریزان‌کننده سیاسی- اجتماعی، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در شکل‌گیری سرمایه اجتماعی، شاخصه‌ای به نام «اعتماد» است که بدون توجه به آن نمی‌توان به امر مهم «سرمایه اجتماعی دولت» پرداخت. اعتماد مهم‌ترین عاملی است که بدنه اجتماعی حامی یک رئیس‌جمهور و دولت آن را چه هنگام اخذ رأی و چه در فرازوفرود‌های عمر کابینه شکل می‌دهد. تجربه نشان داده است میزان اعتماد به مدیران و دستگاه‌ها در طول مقطع فعالیتشان ثابت نبوده و بسته به نوع رفتار و خروجی‌های مدیریتی متغیر است.

جنگ نرم رسانه‌ای جای سنگر گیری نیست!

رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم تنفیذ حکم سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران با اشاره به تحرک گسترده دشمن در جنگ نرم و تبلیغات رسانه‌ای فرمودند: «امروز بیشترین تحرّک دشمنان ما علیه ما بیش از تحرّکات امنیّتی و اقتصادی، تحرّکات تبلیغاتی و جنگ نرم و تبلیغات رسانه‌ای است؛ برای اینکه بر افکار عمومی مردم مسلّط بشوند مبالغ هنگفت هزینه می‌کنند، کار‌های بسیار انجام می‌دهند؛ فکر‌های بسیاری را در مجموعه‌های فکری برای این کار استخدام می‌کنند تا بتوانند با جنگ روانی، با تبلیغات گوناگون، افکار عمومی کشور‌ها را – از جمله بیشتر از همه امروز کشور ما را که هدف سوء‌نیّت قدرت‌های بزرگ است– قبضه کنند و در اختیار بگیرند. وقتی افکار عمومی یک ملّت در اختیار بیگانه قرار گرفت، حرکت آن ملّت هم طبعاً طبق میل آن بیگانه پیش خواهد رفت. کار تبلیغاتی کار مهمّی است؛ ما در این زمینه ضعف داریم. حالا بگذریم از آن آدم‌های غافلی که از رسانه‌های داخلی هم به نفع دشمن استفاده می‌کنند –که حالا آن محلّ بحث ما نیست–لکن [درباره]آن کسانی هم که قصد خیر در این زمینه دارند، ما کم‌کاری داریم. در زمینه کار تبلیغاتی و حرکت تبلیغاتی درست و تمهیدات رسانه‌ای باید قوی‌تر و هوشمندانه‌تر عمل بکنیم.»

حج خونین را از یاد نبریم

دهه اول ماه ذی‌الحجه و عید سعید قربان، یادآور کنگره عظیم حج، این فریضه الهی است؛ فریضه‌ای که نه‌تن‌ها یک عبادت جمعی است، بلکه در دل خود حرکتی وفاق‌آفرین و وحدت‌بخش دارد و محل حل چالش‌های اساسی مسلمانان تلقی می‌شود. با پیروزی انقلاب‌اسلامی، دغدغه حضرت امام (ره) احیای حج ابراهیمی و نزدیک‌شدن هر چه بیشتر حج به ذات اصلی و کارکرد‌های ژرف خود بود. در مقابل دشمنان جهان اسلام و عمال منطقه‌ای آن، به‌ویژه آل‌سعود تلاش‌های زیادی برای مانع‌تراشی در این مسیر به خرج دادند. در نخستین دهه از عمر انقلاب‌اسلامی، نمونه‌ای بارز از این تلاش جاهلانه در سال ۱۳۶۶ و در فاجعه کشتار حجاج بیت‌الله‌الحرام در راهپیمایی برائت از مشرکین بروز یافت. هرچند به دلایل و مصالح سیاسی، پرونده حج خونین ۶۶ به فراموشی سپرده شد و عملاَ مورد مطالبه قرار نگرفت، اما گذر ایام نشان داد که روحیه و نیات رژیم آل‌سعود چندان تغییری نیافته است.

گفتمان‌سازی برای حمایت و مانع‌زدایی از تولید

یکی از اقدامات راهبردی رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در مسیر تمدن‌سازی انقلاب، طرح نام‌گذاری سالانه و تعیین شعار سال است، به‌گونه‌ای که تعیین شعار سالانه علاوه بر آنکه مسیر حرکت نظام اسلامی و جامعه را در طی یک سال مشخص می‌کند، نوعی ریل‌گذاری برای حرکت کلان نظام و جامعه در مسیر نیل به تمدن اسلامی است. نام‌گذاری و تعیین شعار سال را می‌توان بخشی از راهبرد معظم‌له برای تربیت و رشد مردم نیز تعریف کرد. شعار سال باعث تمرکز توجه مسئولان و آحاد جامعه به یکی از نیاز‌ها و اقتضائات جامعه می‌شود و نوعی برنامه تربیت عمومی و گفتمان‌سازی نیز به شمار می‌آید. در کنار شعار سال، پیام معظم‌له به‌عنوان آغاز سال و نیز سخنرانی نوروزی ایشان که تا قبل شیوع کرونا در حرم مطهر حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) انجام می‌گرفت، در این فرایند گفتمان‌سازی حائز اهمیت هستند.

رسانه ملکه، آتش تهیه تهاجم استعمار

کمتر از یک ماه پیش بخش فارسی بی‌بی‌سی، ۸۰ ساله و تلویزیون فارسی آن ۱۲ ساله شد. بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا (BBC) در سال ۱۹۲۲ میلادی با نام «بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا با مسئولیت محدود» بنیان‌گذاری و در سال ۱۹۲۷ پس از دریافت پروانه سلطنتی تبدیل به یک شرکت دولتی شد. امروزه مسئولان شبکه جهانی بی بی سی ترجیح می‌دهند نام پیشین بخش بین‌الملل بی بی سی یعنی «سرویس امپراتوری» (BBC Empire Service) را به‌خاطر مخاطبان خود نیاورند یا آن را این‌گونه توجیه کنند: «این نام نه برای پیشبرد اهداف امپریالیستی که برای متحد کردن مردم انگلیسی‌زبان کشوری که در آن زمان امپراتوری بریتانیا نامیده می‌شد، انتخاب‌شده بود!» ازاین‌رو گردانندگان بخش جهانی بی بی سی، از سال ۱۹۸۸ نام جدید «سرویس جهانی بی بی سی» را جایگزین آن کرده‌اند.

اگرچه بی‌بی‌سی امروزه رسانه‌ای بین‌المللی و برای مخاطبان متنوع جهانی است، اما برای فارسی‌زبانان و به‌ویژه ایرانیان برنامه و راهبردی مشخص و ویژه داشته است. علت این توجه ویژه و قابل‌تأمل به ایرانیان چیست؟ پاسخ به این سؤال را باید در لابه‌لای سطور تاریخ جست‌وجو کرد.

در سوگ حکیم انقلابی

حضرت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی (ره) را حقیقتاً باید حکیمی انقلابی خواند که پس از فقدانش برکات وجودی‌اش بیش از پیش نمایان خواهد شد. این فیلسوف متأله به سبب بهره‌مندی از اوصاف و خصوصیاتی، از بسیاری دیگر از نیرو‌های فکری و ایدئولوژیک حوزه تمایز یافته و به شخصیتی «بی‌بدیل» و «ویژه» تبدیل شد؛ چنان‌که رهبر معظم انقلاب اسلامی، در زمان حیات ایشان چندین مرتبه به منزلت و موقعیت یادشده اشاره یا تصریح کرده‌اند. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، به مناسبتی، ایشان را پرکننده خلأ علامه طباطبایى و شهید مطهرى در زمان ما معرفی کرده و فرمودند: «بنده نزدیک به چهل سال است که جناب آقاى مصباح را مى‌شناسم و به ایشان به عنوان یک فقیه، فیلسوف، متفکر و صاحب‌نظر در مسائل اساسى اسلام ارادت قلبى دارم. اگر خداى متعال به نسل کنونى ما این توفیق را نداد که ازشخصیت‌هایى مانند علامه طباطبایى و شهید مطهرى استفاده کند، اما به لطف خدا این شخصیت عزیز و عظیم‌القدر، خلأ آن عزیزان را در زمان ما پرمى‌کند.»

مکتب سلیمانی قابلیت تبدیل به گفتمان عمومی را دارد

در آستانه ترور ناجوانمردانه حاج قاسم سلیمانی و شهادت این سردار بزرگ اسلام، پرداختن به ابعاد مختلف شخصیتی وی چه در اغلب آثار هنری، ادبی و چه در بعد تحلیلی در حال انجام است. یکی از پرداخت‌های تحلیلی به اندیشه‌های شهید سلیمانی در شماره جدید «برهان اندیشه» است که در یک پرونده ویژه در قالب عنوان «مکتب سلیمانی» منتشر شده است

چگونه قوی شویم؟

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی، در ضمن توصیه‌های خود فرمودند: «به مسئولین کشور و ملّت عزیزمان می‌خواهم توصیه بکنم سعی کنند قوی بشوند؛ به قول شاعر خراسانی ما “برو قوی شو اگر راحت جهان‌طلبی”. باید قوی بشوید؛ هم در اقتصاد قوی بشوید، هم در علم قوی بشوید، هم در فنّاوری باید قوی بشوید، هم در دفاع نظامی باید قوی بشوید؛ باید قوی بشوید. تا قوی نشوید، دشمن‌ها به شما طمع خواهند کرد، به شما تعرّض خواهند کرد، تجاوز خواهند کرد. این توصیه اوّل که توصیه همیشگی من است و من خودم تا توان دارم و تا توفیق از طرف پروردگار داشته باشم، این قضیه را دنبال می‌کنم؛ مسئولین هم موظّفند دنبال کنند.»

دانشجو و دانشگاه در مسیر فخر ایران

ترور ناجوانمردانه شهید فخری‌زاده، فارغ از تألمات و تلخی‌هایش، بار دیگر اهمیت قدرت علمی را در اقتدارآفرینی برای کشور آشکار کرد. راه پر افتخار این شهید عزیز که الحق او را باید «فخر ایران» نامید، نشان داد که دشمن تا چه حد از پویایی یک عنصر دانشگاهی و جهاد علمی او می‌هراسد و چرا باید این راه را ادامه داد. در کشور ما به برکت انقلاب اسلامی و روحیه اعتمادبه‌نفس ملی ناشی از آن، گام‌های بزرگی در این مسیر برداشته‌شده و حوزه علم و فناوری یکی از حوزه‌های پیشتاز و البته پیش‌برنده پیشرفت کشور است. در این میان، دانشگاه‌ها کانون اصلی این حوزه به شمار رفته و انتظار می‌رود که نقش فعال‌تری در این عرصه ایفا کنند. اینک به مناسب روز دانشجو، مروری گذرا خواهیم داشت بر برخی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی که دانشگاه باید در استمرار راه پر افتخار شهید محسن فخری‌زاده و دیگر شهدای جهاد علمی طی کند.

بسیج، یاریگر کارآمدی

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی خود در سالروز ولادت پیامبر اعظم (ص) با اشاره به مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم و به‌ویژه گرانی‌های افسارگسیخته به نقش بسیج در همراهی با دولت و مردم برای مبارزه با این آسیب موجود پرداختند. به نظر می‌رسد بسیج به‌عنوان سرمایه اجتماعی نظام و تبلور نقش‌آفرینی عمومی و تخصصی مردم در حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، می‌تواند پاسخگوی مناسبی برای این مسئله و مسائلی ازاین‌دست در حوزه کارآمدی باشد. در ادامه کوشش خواهد شد به برخی نکات مهم حول فرصت‌های بالقوه و بالفعل درون بسیج برای کارآمدسازی دولت و نظام اجرایی کشور پرداخته شود.

موانع استقلال تمام‌عیار

در هفته‌های اخیر که تحولات انتخابات امریکا بر مسائل گوناگون جهانی اثرگذار بود و همزمان تأثیراتی از آن در حوزه بازار‌های داخلی کشورمان به‌ویژه بازار ارز دیده می‌شد، عده‌ای با این گزاره که تغییر احتمال پیروزی هر یک از نامزد‌ها موجب نوسانات اقتصادی در کشور ما می‌شود، چنین مغالطه‌آمیز استدلال می‌کردند که این بدان معناست که با وجود شعارها، استقلال ایران وجود ندارد! هرچند کسانی که اندک آشنایی با اقتصاد سیاسی بین‌الملل داشته باشند، می‌دانند که حوادث گوناگون ریزودرشت جهانی چه تأثیراتی بر بازار‌های مختلف می‌تواند داشته باشند، اما، چون افراد بعضاً مغرض یا ناآگاه استقلال ایران را به دلیل نوسانات بازار ناشی از آثار روانی تحولات مخدوش جلوه می‌دهند، باید این شبهه را پاسخ داد.

ضرورت‌های شرعی و اخلاقی انتقاد

بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در دیدار حضوری رئیس‌جمهور و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا، بار دیگر یادآور برخی موازین مهم شرعی و اخلاقی است که گاه در پیچ‌وخم‌های سیاست‌ورزی به حاشیه رانده یا مورد غفلت قرار می‌گیرد. ایشان با تأکید بر لزوم اتحاد و انسجام درونی در کشور، به اقدام اخیر برخی‌ها در مواجهه با دولت و شخص رئیس‌جمهور اشاره کردند و فرمودند: «اگرچه در میان این برادران، افراد خوبی هم هستند، اما این کار غلط بود و این موضوع را به‌طور صریح اعلام می‌کنم.» معظم‌له، انتقاد را غیر از هتک حرمت دانستند و افزودند: «هتک حرمت در میان مردم حرام است و نسبت به مسئولان بیشتر، بخصوص در میان مسئولان بالای کشور. ممکن است انتقاد درستی داشته باشید، انتقاد کنید اشکالی ندارد، اما انتقاد با اهانت و هتک حرمت متفاوت است این‌گونه رفتار‌ها و هتک حرمت، روش امریکایی‌ها است که در مناظره‌ها و کار‌های مطبوعاتی، خود را در دنیا رسوا کرده‌اند تا جایی که یک شخصیت برجسته سیاسی آن‌ها می‌گوید، دنیا با هراس و تحقیر به ما نگاه می‌کند. روش ما اسلامی و قرآنی است، یعنی انتقاد بیان می‌شود، اما هتک حرمت انجام نمی‌گیرد. باید حرمت رؤسای سه قوه و مسئولان کشور که در عرصه خدمت‌رسانی به مردم هستند، حفظ شود.»

تحریف برای تحمیل تسلیم

سخنان رئیس‌جمهور بار دیگر حاشیه‌ساز شد. درست در روز‌هایی که کاهش ارزش پول ملی و تورم ناشی از آن موجی از نگرانی‌ها را در خصوص معیشت مردم فراهم آورده، آقای روحانی در تبیینی تأمل‌برانگیز و البته بی‌اساس از تاریخ اسلام، نشانی غلطی به جامعه ارائه کرد. وی که پیش‌از این نیز حماسه عاشورا را به نوعی مذاکره دیپلماتیک تقلیل داده بود، اینک به بهانه سالگرد شهادت امام حسن مجتبی (ع) قرائتی جدید و البته عجیب از صلح تحمیلی بر آن حضرت ارائه کرده است.