سه ماه پیش، یعنی در نیمه دوم مرداد ماه سال جاری، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اقشار مختلف مردم در ضمن بیانات مهم خود به مسئله سوءتدبیر و سوءاستفاده‌های رخ داده در بحران ارزی اشاره کردند و به لزوم پیگیری و برخورد با مسببان آن تصریح فرمودند.
کمتر از سه ماه تا چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب کبیر اسلامی باقی نمانده، بدین ترتیب انقلاب ۴۰ ساله می‌شود. عدد ۴۰ در فرهنگ‌های گوناگون حامل معانی و مفاهیم پرارزشی است و در سنت‌های الهی و اسلامی نیز در قالب‌های به خصوصی تبلور یافته است. بعثت پیامبر اعظم (ص) در ۴۰ سالگی، توقف ۴۰ روزه حضرت موسی در میقات، اربعین شهادت حضرت اباعبدالله (ع)، سرگردانی ۴۰ ساله بنی‌اسرائیل و ... نشانه‌های متعددی هستند که نشان می‌دهد عدد ۴۰ در کالبد زمان، معنای ویژه‌ای دارد. طبعاً کشف راز و بطن حقیقی این معنا در توان و بضاعت نگارنده نیست و اصولاً موضوع این نوشتار نیست.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هزاران نفر از دانش آموزان و دانشجویان در آستانه یوم‌الله ۱۳ آبان، چند توصیه راهبردی را خطاب به جوانان کشور مطرح کردند که در واقع می‌توان این توصیه‌ها را مبنای اقدام و عمل جوانان انقلابی در آستانه ورود به دهه پنجم انقلاب اسلامی دانست. بنا بر اهمیت راهبردی این توصیه‌ها، در این نوشتار تلاش خواهد شد به‌صورت گذرا، محورهای این توصیه‌ها مرور گردد
دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با بسیجیان در ورزشگاه آزادی، حامل پیام‌های مهمی بود که تحلیل آنها در شرایط امروز گفتنی‌های بسیاری را در ذهن متبادر می‌کند، اما نکته‌ای که شاید بتوان آن‌را از همه مهم‌تر قلمداد کرد، تکیه‌بر نیروی جوانی و به‌خصوص جوانان مؤمن و انقلابی نسل سومی و چهارمی است. ایشان خطاب به جوانان فرمودند: «نوک پیکانِ این حرکت عظیم ملّی، شما جوان‌ها هستید؛ شما هستید که راه را باز می‌کنید. پیرانِ مجرّب اگر خسته نباشند، بی‌حال نباشند، ازکارافتاده نباشند، می‌توانند راهنمایی کنند ولی موتور پیش‌برنده این قطار، شما جوان‌ها هستید.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مسئولان و دست‌اندرکاران حج، کنگره عظیم حج را حامل جنبه‌ها و پیام‌های سیاسی مهمی همچون «لزوم ارتباط و هم‌افزایی مسلمانان» و «نشان دادن اقتدار امت اسلامی» دانستند و خاطرنشان کردند: «علاوه بر جنبه معنوی حج که بسیار مهم است، باید این حقایق و اهداف اسلامی نیز برجسته و برای آنها برنامه‌ریزی و اقدام شود. حج باید برای جمهوری اسلامی آبروآفرینی کند، بنابراین نباید جنبه‌های سیاسی حج فراموش شود و حج ابراهیمی یعنی حجِ پس از انقلاب اسلامی با حجِ قبل از آن و حجِ کشور‌هایی که بویی از مبانی اسلام و انقلاب اسلامی نبرده‌اند، متفاوت است.»
چهاردهه است که گوش ایرانیان به یک هشدار قدیمی و البته تکراری عادت کرده است. سخن از تهدید نظامی از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی امریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام، از سوی سران کاخ سفید طرح گردید و تا به امروز به انحای مختلف از گزینه‌های روی میز سخن به میان آورده شده است. هرچند این تهدیدات در جامعه ایرانی تأثیر چندانی نداشته است، اما تلاش طرف مقابل برای تکرار چندباره آن نشان از امیدواری‌شان بر مؤثر بودن این ابزار دارد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اخیر با فرماندهان قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) تأکید نمودند «از لحاظ محاسبات سیاسی، احتمال وقوع جنگ نظامی وجود ندارد.» هرچند بیان رهبر معظم انقلاب، آشکارا واقعیت پوچ بودن طبل توخالی تهدید نظامی را برملا می‌سازد، اما با یک ارزیابی چندوجهی نیز می‌توان این حقیقت را از زوایای مختلف درک نمود. در ادامه تلاش خواهد شد تا بر تکیه‌بر پاره‌ای از شواهد، صفر بودن احتمال وقوع جنگ نظامی بررسی گردد.
این روز‌ها که دادگاه رسیدگی به اتهامات مفسدان اقتصادی در جریان است، بار دیگر مسئله مبارزه با فساد و کمّ‌وکیف آن را در فضای رسانه‌ای و سیاسی – اجتماعی برجسته نموده است. البته بحث مبارزه نظام اسلامی با فساد چیز تازه‌ای نیست و ۱۶ سال از صدور فرمان هشت ماده‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در خصوص مبارزه با فساد می‌گذرد و در طول این سال‌ها اجرای عملی این فرمان با فرازوفرود‌هایی همراه بوده است. اکنون می‌توان در یک جمع‌بندی آسیب‌شناسانه، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجرای این فرمان و تحقق این آرمان بر زمین‌مانده نظام اشاره کرد که نگارنده می‌کوشد به صورت اجمالی آن را به بحث و بررسی بگذارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار وزیر امور خارجه، سفیران و مسئولان نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور ضمن توصیه‌های گوناگون به مقوله مهم «رویکرد انقلابی در سیاست خارجی و دیپلماسی» پرداخته و فرمودند: «برخی به غلط، سخن از لزوم جدایی دیپلماسی از ایدئولوژی به میان می‌آوردند، در حالی‌که دیپلماسی ایدئولوژیک هیچ اشکالی ندارد و القای تقابل میان ایدئولوژی و منافع ملی، صحیح و منطقی نیست.» معظم له با تأکید بر اینکه هدف از تشکیل جمهوری اسلامی حفظ منافع ملی، استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، قدرت و امنیت ملی است، افزودند: «ایدئولوژی به دنبال تأمین و حفظ منافع ملی است و هویت یک ملت محسوب می‌شود.» حضرت امام خامنه‌ای، تحقق و بروز روحیه انقلابی را در تعاملات و رویکرد‌های دیپلماتیک ضروری دانستند و افزودند: «دیپلمات ایرانی باید به انقلاب افتخار کند و در تعاملات کاری او، «عزت، احساس اقتدار و اعتماد به نفس» به روشنی مشاهده شود که البته این رفتار و منش انقلابی با بیان حرف‌های نامعقول و ایجاد هیاهو کاملاً متفاوت است.»
از شبهاتی که در مقاطع مختلف و به انحای گوناگون بار‌ها طرح‌شده، یکی چرایی عدم ورود رهبری در حوزه‌های اجرایی است. این شبهه معمولاً زمانی که ناکارآمدی حوزه‌های اجرایی اوج می‌گیرد و موجب تشدید نارضایتی افکار عمومی می‌شود، جدی‌تر می‌شود و بیشتر اذهان مردم را با خود درگیر می‌کند. اکنون نیز و در زمانه‌ای که مشکلات مختلف اقتصادی بر گرده مردم سنگینی می‌کند، این شبهه به شکل‌های مختلف در گفت‌وگو‌ها شنیده‌شده یا در فضای مجازی دیده می‌شود. در این خصوص می‌توان به نکات زیر اشاره کرد
رهبر معظم انقلاب اسلامی در ضمن بیانات خود در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع) فرمودند: «بعضی می‌گویند تسلیم بشویم تا موذی‌گری دشمن ادامه پیدا نکند»، نمی‌دانند هزینه تسلیم شدن به‌مراتب بیشتر از ایستادگی است. دشمنی امریکا بیشتر شده و نفرت ملت هم از امریکا روزبه‌روز بیشتر می‌شود.»
واقعیت آن است که منازعه امروز نظام اسلامی و سلطه‌گران وارد مرحله جدیدی شده و آن تلاش غرب برای تضعیف و برچیدن مؤلفه‌های اقتدار ملی ایران اسلامی است.
حفظ «سرمایه اجتماعی» سرفصلی مهم در برنامه‌های هر نظام حاکمیتی است و در این میان نظام اسلامی به‌عنوان نظامی برخاسته از انقلاب و اراده‌ای مردمی توجه ویژه‌ای به این مهم دارد. سرمایه اجتماعی بر مبنای ادراک عمومی مخاطبان از کارآمدی و میزان انطباق برونداد‌های نهاد‌های زیرمجموعه نظام با اهداف کلان و متعالی آن می‌تواند در مسیر ارتقا و تقویت و یا تنزل و تضعیف قرار گیرد. در این میان دستگاه قضایی به‌عنوان یکی از سه قوه اصلی کشور که اتفاقاً محل مراجعه بخش عمده‌ای از مردم نیز هست، در جایگاهی قرار دارد که می‌توان گفت: در افزایش و یا کاهش سرمایه اجتماعی نظام تأثیر بسزایی دارد.
رهبر معظم انقلاب در دیدار نمایندگان مجلس با اشاره به مخاطرات پذیرش معاهداتی که خلاف مصالح کشور است، فرمودند: «معاهدات بین‌المللی که به آن در لغت فرنگی گفته می‌شود کنوانسیون، در اصل در یک نقطه‌ای پخت‌وپز می‌شود که اطراف قضیه، مِن‌باب مثال آن ۱۰۰ کشور یا ١۵۰ کشور که بعداً به آن می‌پیوندند، هیچ تأثیری در آن پخت‌وپز اولیه ندارند. یکجایی بالاخره چند قدرت بزرگ در مجموعه‌های هیئت‌های فکری‌شان -به قول خودشان اتاق فکرشان- می‌نشینند برای یک منافعی و مصالحی که برای خودشان تعریف کردند، یک‌چیزی را پخت‌وپز می‌کنند، بعد این را به‌وسیله دولت‌هایی که همسوی با آنها هستند یا مرعوب آنها هستند یا دنباله‌رو آنها هستند و خیلی منافعی هم در این کار ندارند، تصویب می‌کنند؛ اگر یک دولت مستقلی هم پیدا بشود -حالا مثل جمهوری اسلامی- که مثلاً بگوید «من این را قبول ندارم؛ این کنوانسیون را، این معاهده بین‌المللی را قبول ندارم»، سرش می‌ریزند که «آقا! ۱۲۰ کشور، ١۵۰ کشور، ۲۰۰ کشور این را قبول کردند؛ شما چطور قبول نمی‌کنید؟» کنوانسیون‌ها غالباً این [جور]است.»
رهبر معظم انقلاب‌اسلامی در دیدار استادان، نخبگان و پژوهشگران علمی و دانشگاهی بیانات مهمی را ارائه فرمودند که می‌توان از چکیده این بیانات محورهای راهبردی حرکت مطلوب دانشگاه (به‌عنوان مرکز ایجاد و پرورش قوه عاقله) در شرایط کنونی کشور را فهم کرد. با توجه به تأکید معظم‌له به صیرورت و تحول دائمی دانشگاه‌ها و انتظارات نظام از این حوزه، می‌توان ادعا نمود که این بیانات در واقع حاوی نقشه‌راه تحول دانشگاه‌ها به‌سوی وضعیت مطلوب برای کشور است که در این نوشتار به‌اختصار موردبررسی قرار می‌گیرد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیست و نهمین سالگرد ارتحال امام (ره) در تبیین مشابهات امیرالمؤمنین علی (ع) و امام خمینی (ره) به جبهه دشمنان مقابل این دو شامل «ناکثین»، «قاسطین» و «مارقین» و ویژگی‌های هر یک از این جریانات در دوره حیات طیبه امام علی(ع) و امام امت(ره) پرداخته و اشاره کردند: «این سه گروه و دشمنی این سه گروه، مخصوص زمان امام هم نبود، بعد از امام هم استمرار پیدا کرده است. امروز هم همین سه گروه در مقابل نظام اسلامی و میراث بزرگ امام که جمهوری اسلامی است، صف‌آرایی کرده‌اند و مبارزه و مقاومت و ایستادگی جمهوری اسلامی از تعرض آنها جلوگیری کرده است. البتّه این جبهه مختلط، با همه توانشان سعی می‌کنند در مقابل جمهوری اسلامی اخلالگری کنند؛ مشکلاتی درست می‌کنند، حرکت ملّت ایران را دشوار می‌کنند، کند می‌کنند، امّا نمی‌توانند جلوی پیشرفت ملّت ایران را بگیرند. » با توجه به اینکه این جبهه‌بندی همچنان در مقابل انقلاب اسلامی و ولایت برپا است، ضروری به نظر می‌رسد مختصات و مصادیق این جریانات در عصر حاضر موردمطالعه بیشتر قرار گیرد که در ادامه به‌اختصار هر یک بررسی خواهد شد:
انقلاب اسلامی ایران صرفاً یک رویداد سیاسی نیست که در بهمن 1357 وقوع یافته باشد، بلکه آنچه در 22 بهمن روی داد نشانه و آغازگر راهی بود که داعیه‌ای بلند داشت و آرمان‌هایی متعالی را در سر می‌پروراند. گستره زمانی این انقلاب به یک روز و یک سال و حتی یک نسل ختم نمی‌شود و جغرافیای آن به مرزهای ترسیم‌شده برای ایران اسلامی محدود نمی‌گردد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، چارچوب برخورد منطقی، عقلانی و عزتمندانه با خروج امریکا از برجام را مشخص نمودند. با مروری بر این بیانات می‌توان مؤلفه‌های مواجهه نظام و کشور با شرایط جدید را تبیین کرد و انتظار می‌رود تلاش همه تصمیم‌گیران، مدیران و نخبگان بخش‌های گوناگون در این راستا قرار گیرد
تأملی در اظهارات وزیر امور خارجه
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگو با شبکه المیادین گفت: «ما همواره آمادگی خود را برای شرکت در گفت‌وگو با عربستان اعلام می‌کنیم، اما مساله حج نباید سیاسی شود و بسیار خرسندیم که مناسک حج امسال بدون هپچ گونه مشکلی به مراحل پایانی خود رسیده است.»
