قربانی مک‌دونالد امریکایی
امروزه دانش و فناوری یکی از کانون‌های مولد اقتدار برای دولت‌ها و موجودیت‌های اقتصادی و سیاسی دیگر به شمار می‌آید. چنانکه مشاهده می‌شود دولت‌ها اعم از آنها که در عرف، توسعه‌یافته خوانده می‌شوند و آنها که درحال‌توسعه نامیده می‌شوند، تلاش می‌کنند میزان قابل‌اعتنایی از درآمد ملی خود را مصروف رشد و گسترش اقتدار علمی خود کنند. در این میان جمهوری اسلامی ایران نیز بر اساس اسناد بالادستی خود از جمله سند چشم‌انداز بیست ساله ایران 1404، رتبه اول علمی فناوری در منطقه غرب آسیا را هدف گرفته است که این هدف، جز با تلاشی مداوم و راهبرد پایدار در این زمینه امکان‌پذیر نیست.
پایان مذاکرات هسته‌ای و نهایی شدن سند برجام به‌عنوان خروجی این مذاکرات، اکنون برخی گمانه‌زنی‌ها در پی بررسی امکان تسری این مدل از حل مسئله به دیگر چالش‌های میان جمهوری اسلامی ایران و غرب است. در عین حال برخی خوش‌بینی‌ها سبب شده است تا عده‌ای اساساً برجام را پایانی بر تخاصم میان ایران و امریکا قلمداد کرده و از اتمام استکبارستیزی سخن به میان آورند.
نامه رهبر معظم انقلاب اسلامی به رئیس‌جمهور در خصوص اجرای موافقتنامه «برجام» را می‌توان نقطه عطفی در روند تحولات مربوط به پرونده هسته‌ای ایران دانست که به نظر می‌رسد می‌توان در خصوص ابعاد گوناگون، نکاتی را ذکر نمود. در این یادداشت تلاش خواهد شد برخی تأملات پیرامون این نامه مورد مداقه قرار گیرد
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تقویت استقلال و خروج ایران از مدار وابستگی به غرب، تخاصم نظام سلطه در ابعاد گسترده‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران شدت یافت که نمونه بارز آن را می‌توان در عرصه‌های رسانه‌ای و آنچه اصطلاحاً «جنگ نرم» نامیده می‌شود، مشاهده نمود. در این راستا، بخش قابل‌توجهی از توان رسانه‌های استکباری در جهت اعتبارزدایی از نظام اسلامی و دستگاه‌های رسمی و قانونی آن به کار گرفته می‌شود تا هم قدرت ملی نظام در داخل آسیب ببیند و هم قدرت نرم آن در محیط پیرامونی مورد خدشه واقع شود.
14 سال پیش در 11 سپتامبر 2001 میلادی (20 شهریور 1380) حادثه‌ای در محله منهتن نیویورک آمریکا رخ داد که چشم‌های جهان را به خود خیره ساخت. هرچند این حادثه در یک روز گرم تابستانی به وقوع پیوست، اما تأثیرات و تبعات آن در عرصه بین‌الملل تا بیش از یک دهه ادامه یافت و هنوز هم برخی پیامدهای آن را می‌توان مشاهده کرد. در این یادداشت تلاش خواهد شد به گونه اجمالی به برخی از مهم‌ترین پیامدهای جهانی این رویداد پرداخته شود
با اعلام جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای، یکی از مهم‌ترین مسائلی که ذهن تحلیلگران و ناظران سیاسی را به خود معطوف کرده است، تأثیرات پایان مذاکرات بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. دلیل این توجه خاص را باید در اهمیت راهبردی جمهوری اسلامی ایران جست‌وجو کرد، چراکه اکنون ایران اسلامی نقش فعال و تأثیرگذاری در بسیاری از تحولات منطقه‌ای و جهانی دارد و نمی‌توان آن را در معادلات بین‌المللی نادیده انگاشت. بر همین اساس است که این روزها در برخی محافل رسانه‌ای و سیاسی، تلاش می‌شود این‌گونه وانمود شود که مشی انقلابی و آرمان‌خواهانه نظام اسلامی دچار افول شده و در دوره به‌اصطلاح «پسابرجام» یا «بعد از برجام» قرار است تغییر مهمی در اصول سیاست خارجی کشورمان اتفاق افتد؛ اما با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در مقطع اخیر می‌توان مهم‌ترین مختصات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در دوره آتی چنین ترسیم کرد
اعلام خبر مرگ ملاعمر رهبر سابق گروه طالبان، آن‌هم پس از دو سال تحلیل‌های بسیاری در میان ناظران را به همراه داشته است. علت تأخیر دوساله در اعلام خبر درگذشت وی، وضعیت کنونی این گروه و نیروهای هوادار آن خصوصاً در برابر ظهور خلافت داعش و نیز احتمال وقوع جنگ‌های نیابتی در منطقه، همه و همه محمل‌های بروز تحلیل‌های گوناگون این رویداد سیاسی است.
نخستین روزهای آوریل سال جاری بود که «هنری کیسینجر» و «اریک شولتز» دو تن از وزیران اسبق خارجه آمریکا در یادداشتی در روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، با اشاره به مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه موسوم به 1+5 به تبعات برداشته شدن تحریم‌های ایران پرداخته و مدعی شدند که تهران به دنبال گسترش «هژمونی» خود در منطقه است و تفاهم هسته‌ای به تقویت این روند منجر می‌شود. ا
رهبر معظم انقلاب اسلامی دوشنبه در دیدار میهمانان اجلاس مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) و اجلاس اتحادیه‌ی رادیو و تلویزیون‌های اسلامی، با اشاره به نیت شوم دشمنان سلطه‌گر برای بازگشت و نفوذ در ایران اسلامی فرمودند: «نقشه‌ی دوم دشمن نفوذ است. می‌خواهند در کشورهای اسلامی و در کشورهای این منطقه، یک نفوذی به وجود بیاورند که تا ده‌ها سال ادامه داشته باشد. امروز آمریکا آبروی گذشته را در این منطقه ندارد. می‌خواهند این را بازسازی کنند. در کشور ما هم قصدشان همین است. در ایران هم نیت‌شان این است. آنها به خیال خودشان، در این جریان مذاکرات هسته‌ای (این توافقی که حالا نه در اینجا هنوز تکلیفش معلوم است، نه در آمریکا؛ هم اینجا معلوم نیست که رد بشود یا قبول، هم آنجا معلوم نیست که رد بشود یا قبول) نیت آنها این بود که از این مذاکرات و از این توافق، وسیله‌ای پیدا کنند برای نفوذ در داخل کشور. ما این راه را بستیم و این راه را به‌طور قاطع خواهیم بست. نه نفوذ اقتصادی آمریکایی‌ها را در کشورمان اجازه خواهیم داد، نه نفوذ سیاسی آنها را، نه حضور سیاسی آنها را، نه نفوذ فرهنگی آنها را. با همه‌ی توان (که این توان هم بحمدالله امروز توان زیادی است) مقابله خواهیم کرد. اجازه نخواهیم داد.» با توجه به اهمیت مقابله با این سناریوی راهبردی نظام سلطه، در این نوشتار کوشیده خواهد شد به‌طور مختصر، برخی محورها و منافذ رخنه‌ی دشمن مورد بررسی قرار گیرد.
مسیر مذاکرات هسته‌ای به مقطع حساس و سرنوشت‌سازی رسیده است که در آن باید جمع‌بندی نتایج مذاکرات در مراجع ذی‌ربط بررسی و با سنجه مصالح و منافع ملی کشور مورد ارزیابی قرار گیرد. در عین تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد بر پیچیدگی این مسئله افزوده است، چراکه از سویی هنوز در مورد الزام‌آور بودن یا نبودن این قطعنامه و نیز ارتباط میان این قطعنامه و متن برجام ابهامات جدی وجود دارد.
کمتر از دو سال پیش در یادداشتی به اظهارات از مشاورین احمدی‌نژاد که گفته بود: «اگر اصولگراها برنده انتخابات می‌شدند، خوشحال نمی‌شد. همان روزشمارش آرا من تماسی با ایشان داشتم و فهمیدم احمدی‌نژاد از انتخاب روحانی خوشحال شده است.» اشاره‌ای کردم و همین موضوع بهانه‌ای شد برای آنکه میان بنده و یکی از مخاطبان که او هم از فعالان جبهه انقلاب است، مناقشه‌ای کامنتی آغاز شود. در پاسخ به جمله‌ای از او که در آن تصریح‌شده بود «من هم از رأی آوردن آقای روحانی ناراحت نشدم» نوشتم 
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از دانشجویان در پاسخ به سؤالی درباره «وضعیت مبارزه با استکبار پس از مذاکرات هسته‌ای» فرمودند: «مبارزه با استکبار و نظام سلطه براساس مبانی قرآنی، هیچ‌گاه تعطیل‌پذیر نیست و امروز امریکا کامل‌ترین مصداق استکبار است. به مسئولان مذاکره‌کننده نیز گفته‌ایم که فقط در موضوع هسته‌ای حق دارید مذاکره کنید و با اینکه طرف امریکایی گاهی مسائل منطقه، از جمله سوریه و یمن را پیش می‌کشد، مسئولان ما می‌گویند در این مسائل مذاکره نمی‌کنیم. مبارزه با استکبار جزو مبانی انقلاب و از کارهای اساسی است، بنابراین و خودتان را برای ادامه مبارزه با استکبار آماده کنید.» هرچند این بیان معظم له به خوبی روشنگر موضوع رسمی نظام در خصوص آینده اصل استکبارستیزی و مبارزه با نظام سلطه در جمهوری اسلامی ایران است، اما نیم نگاهی به خاستگاه این رویکرد می‌تواند اهمیت این اصل اساسی را روشن‌تر سازد.
عرصه مذاکرات هسته‌ای، عرصه رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی و البته بسیار راهبردی است که با توجه به اهمیت موضوع مورد بحث می‌تواند سرنوشت‌ساز هم باشد. نیک می‌دانیم که طرف غربی بیش از جمهوری اسلامی ایران به مذاکره نیازمند است و حضور طرف ایرانی در پای میز مذاکره تنها در وجهی توجیه‌پذیر است که رهاورد آن به زیان ملت ایران نباشد. بدین معنا که اصل نشستن بر میز مذاکره برای طرف ایرانی فاقد اصالت است و آن چیزی که بیشتر موضوعیت دارد، رهاورد آن، یعنی ما به‌ازایی که باید ستانده شود، است.
شامگاه دوشنبه گذشته، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده کشورمان در گفت‌وگوی ویژه خبر صداوسیما به نکته‌ای اشاره کرد که قابل‌تأمل و درخور بررسی است. وی گفت: «در موضوع هسته‌ای که موضوعی بسیار حساس و مهم است چارچوب‌ها، اصول و خطوط قرمزی وجود دارد که مقام معظم رهبری به آنها اشاره کرده‌اند. برای طراحی عملیاتی مذاکرات شورایی وجود دارد و دستورالعمل‌ها را به مذاکره‌کنندگان ابلاغ و نظارت می‌کنند و ما نیز طبق آن عمل می‌کنیم.» البته عراقچی در ادامه جمله‌ای بر زبان راند که موضوع اصلی همین نوشتار است. وی گفت: «البته ممکن است در شرایطی خطوط قرمز جابه‌جا شود که بر اساس ابلاغ‌ها کار جلو می‌رود.»
مسیر مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 در حالی طی می‌شود که نگاه‌ها عمدتاً معطوف به زوایای فنی و حقوقی مذاکرات و ارزیابی داده‌ها و ستانده‌های توافق ژنو و بیانیه سوئیس بوده است. اکنون نیز برخی چشم‌ها به تیرماه دوخته‌شده که آیا توافق دست‌یافتنی است و اگر دست‌یافتنی است عاید‌ی ملت ایران از آن، چه خواهد بود. هرچند نگارنده مخالفتی با این زاویه تحلیلی به موضوع هسته‌ای ندارد، اما معتقد است زوایای پنهان و لایه‌های عمیق‌تری نیز وجود دارد که در خور تأمل و بررسی است.
یکی از مسائلی که در انبوه خبرهای حوزه سیاست خارجی به‌گونه‌ای کمرنگ به آن پرداخته شد، خبر تفاهم میان وزارت امور خارجه ایران و امریکا برای توسعه دفاتر حافظ منافع دو کشور در پایتخت‌های متقابل است. ازآنجاکه این موضوع از جهاتی مهم و راهبردی بود و دارای پیامدها و تبعات ویژه‌ای است، ضروری است به تأمل در باره آن بپردازیم:
در طول بیست ماهی که از دوره‌ی جدید مذاکرات هسته‌ای می‌گذرد، علی‌رغم تفاوت‌هایی با ادوار گذشته، یک ویژگی همچنان به چشم می‌خورد و آن لحن و ادبیات تهدیدآمیز محور طرف غربی 5+1 و به عبارت روشن‌تر، ایالات متحده‌ی آمریکاست. هرچند گوش‌ها به شنیدن عبارت تکراری «تمام گزینه‌های روی میز» عادت کرده‌اند، اما بسیاری انتظار داشتند تا پس از رسیدن به توافق ژنو، این رویکرد تغییر یابد و دیگر شاهد تکرار چنین عبارتی از طرف غربی نباشیم.
تهاجم اخیر رژیم آل‌سعود و هم‌پیمانانش با یمن را، علاوه بر تأثیر آن بر معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، می‌توان در سطحی دیگر نیز تحلیل آن کرد و آن‌را بازتابی از رقابت‌ها و تحولات قدرت در داخل کاخ‌های آل‌سعود دانست.نکته‌ای که تأمل برخی صاحب‌نظران و تحلیلگران را برانگیخته است، تفاوت رویکرد حاکمان فعلی عربستان با پیشینه رفتاری این رژیم است. 
بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از مداحان در بیستم فرودین ماه سال جاری را می‌توان منشوری از رهنمودهای معظم‌له در برهه‌ی کنونی مذاکرات هسته‌ای برشمرد. نظر به جامع بودن این بیانات، پس از محوریابی در چهار دسته‌ی کلی الف- وضعیت بیانیه سوئیس، ب- اصول و مبانی کلی در مذاکرات هسته‌ای، ج- توصیه‌هایی به مذاکره‌کنندگان و مردم و د- خطوط قرمز مذاکرات آتی؛ قابل‌طبقه‌بندی است. برای مطالعه دقیق‌تر و مداقه بیشتر بر روی جزئیات این بیانات مهم و راهبردی، محوریابی و طبقه‌بندی موضوعی این بخش از بیانات معظم‌له در خصوص مذاکرات هسته‌ای، تقدیم به مخاطبان می‌گردد:
این روزها و پس از انتشار بیانیه‌ی لوزان، نگاه‌های تحلیلگران به آینده‌ی روابط جمهوری اسلامی ایران و غرب و به‌طور مشخص ایالات متحده‌ی آمریکا دوخته شده است. به‌ویژه آنکه گاه شنیده می‌شود بیانیه‌ی مذکور و مسیر مذاکرات هسته‌ای، آغازی است برای تنش‌زدایی و کاهش تخاصم با آمریکا و نکته‌ی قابل تأمل آنکه گاه چنین سخنانی از زبان برخی افراد مسئول نیز کم‌وبیش شنیده می‌شود. برای پاسخ به این پرسش‌ها که «آیا به‌واقع مذاکرات هسته‌ای پله‌ی اول برای رسیدن به بام تعامل سازنده با جهان است؟» و اینکه «ادامه‌ی این مسیر به پایان خصومت و تنش ختم خواهد شد یا خیر؟» باید از جنبه‌های گوناگون به بررسی این موضوع پرداخت که در این یادداشت تلاش خواهد شد در چهار سطح تحلیل، به پاسخ این پرسش‌ها پرداخته شود.
ر نخستین روز سال 1394، رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود در جوار حرم رضوی، به موضوع مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و 1+5 اشاره نمودند و به ذکر چهار تذکر در این باب پرداختند. اینک که در مرحله‌ای حساس از روند مذاکرات هسته‌ای هستیم و طرفین با انتشار بیانیه مشترک مطبوعاتی در لوزان آماده بحث، بررسی و نگارش متن نهایی توافق احتمالی می‌شوند، مداقه‌ای بر این چهار محور مورد تأکید معظم‌له، بسیاری از ابهامات را در خصوص منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در روند جاری، برطرف خواهد ساخت. 
انقلاب اسلامی چه در مرحله حدوث و چه در عصر تداوم، پیوندی وثیق با حضور مردمی داشته و تبلور این حضور را می‌توان در برهه‌هایی همچون انتخابات و البته راهپیمایی‌های ملی دانست. در میان مراسم انقلاب اسلامی، اما راهپیمایی بیست و دوم بهمن جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد و تقریباً بسان سنجه‌ای است که جهانیان، همه‌ساله میزان همراهی امت با انقلاب و نظام را با آن ارزیابی کنند. علاوه بر اینها نکته‌ای دیگر که در فهم دقیق این راهپیمایی بروز و ظهور می‌یابد، از همزمانی این رویداد با تحولات داخلی و خارجی مرتبط با کشورمان و تأثیر و تأثراتی است که تحولات از این رویداد عظیم ملی می‌پذیرند.
بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع کارکنان و فرماندهان نیروی دریایی، حاوی نکات مهمی در فهم عمیق و واقعی از روند پیش روی مذاکرات هسته‌ای بود و می‌توان آن را به‌مثابه نقشه راه مذاکره‌کنندگان کشورمان دانست. در این یادداشت خواهیم کوشید نگاهی گذرا بر برخی نکات مهم این بیانات بیندازیم.
[دشمنان] فهمیدند که اگر در دنیای اسلام مذاهب اسلامی گریبان یکدیگر را بگیرند و کشمکش با همدیگر را شروع کنند، رژیم غاصب صهیونیست نفس راحتی خواهد کشید؛ این را خوب فهمیدند، درست فهمیدند؛ لذا ازیک‌طرف گروه‌های تکفیری را به راه می‌اندازند که نه‌فقط شیعه را تکفیر کنند، بلکه بسیاری از فِرق اهل سنت را هم تکفیر کنند؛ از آن‌طرف هم یک عده مزدور را به راه بیندازند که برای این آتش هیمه فراهم کنند، بنزین روی آتش بریزند؛ که می‌بینید، می‌شنوید، یا خبر دارید. وسایل ارتباط‌جمعی و رسانه در اختیار اینها می‌گذارند؛ در کجا؟ در امریکا! در کجا؟ در لندن! آن تشیعی که از لندن و از امریکا بخواهد برای دنیا پخش بشود، آن تشیع به درد شیعه نمی‌خورد.