بحران شمال دریای سیاه و فرصت‌های ایران
این روزها تحولات مربوط به اوکراین و مواجهه‌ی روسیه و غرب در موضوع این کشور، که به انتزاع و الحاق شبه‌جزیره‌ی راهبردی کریمه انجامید، در صدر مسائل بین‌المللی پیگیری میشود و تحلیلگران و صاحب‌نظران هر یک از منظر خود تلاش میکنند تا ابعادی از این آوردگاه استراتژیک را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند. با این حال، آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد نسبت مسائل اخیر اوکراین با جمهوری اسلامی ایران و تأثیر و تأثرات پیرامونی آن است. به بیان دیگر، اینکه روند کنونی که در بحران شمال دریای سیاه در حال بروز است چه پیامدهایی برای ایران و روابط خارجی آن خواهد داشت، موضوعی است که در این نوشتار کوشیده خواهد شد تا حد مقدور مورد واکاوی قرار گیرد.
در باب اهمیت دو رکن «فرهنگ» و «اقتصاد» به‌عنوان تکیه‌گاه‌های پیشرفت کشور، خصوصاً در سال جاری که بدین عنوان نام‌گذاری شده است، سخن بسیار رفته است، اما می‌توان از منظری ژرف‌تر به بررسی نسبت این دو حوزه‌ی مهم و به‌طور کلی شعار سال با اهداف کلان و نقشه‌ی راه انقلاب اسلامی پرداخت.
انسان بر اساس فطرت همواره سعی در پیشرفت و بهبود شرایط زندگی خود داشته است. در دوره‌های اخیر هیچ چیز به اندازه‌ی پیشرفت نیروی هدایت‌کننده‌ی اندیشه و رفتار انسانی نبوده است. در زمان کنونی پیشرفت در تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به گونه‌ای از اهمیت برخوردار است که تمام نظام‌های سیاسی، پیشرفت همه‌جانبه را وجهه‌ی همت خود قرار داده‌اند و برای دستیابی به آن تلاش میکنند.اهمیت پیشرفت و تعالی در جهان کنونی به گونه‌ای است که گام برنداشتن یک جامعه در جهت پیشرفت به منزله‌ی مرگ تدریجی و نابودی آن جامعه خواهد بود. بر اساس همین نیاز است که دهه‌ی کنونی توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی دهه‌ی «عدالت و پیشرفت» نامیده شده است.
توجه به پیشرفت‌های اقتصادی و آنچه در ادبیات رایج علمی امروز توسعه خوانده میشود، یکی از مهمترین حوزه‌های مباحث محافل دانشگاهی، مدیریتی و بین‌المللی به شمار می‌رود. در عین وجود رویکردهای مختلف -که بعضاً ناشی از گفتمان‌های معرفتی گوناگون به علوم انسانی نیز هست- سبب شده تا الگوهای گوناگون و بعضاً متناقضی در شیوه‌ی پیشنهادی اندیشمندان در خصوص پیشرفت ارائه گردد. در کشور ما نیز اثرات و پیامدهای این رویکردهای مختلف بر مدل‌های پیشنهادی صاحب‌نظران سایه انداخته است. از همین رهگذر از جمله دیدگاه‌هایی که منبعث از گفتمان معرفتی اسلام و انقلاب اسلامی است، ساخت اقتدار درون‌زا و پیشرفت متکی به داخل است که چندی است مطرح گردیده، اما ریشه در ادبیات و مفاهیم معرفتی اسلامی دارد. از آنجایی که مبنای طرح این نظریه، گفتمان دینی و اسلامی بوده، لازم است در همین چارچوب و متکی به مبانی ان مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد که در این مقاله کوشیده خواهدشد تا ابعاد مفهومی، ضرورت‌ها، بایسته و پیامدهای ساخت اقتدار درونی مورد بررسی قرار گیرد.
رویکرد و گفتمان ضداستکباری جمهوری اسلامی ایران، تصویری واضح و روشن از نظرگاه نظام اسلامی در حوزه سیاست بین‌الملل و روابط خارجی ترسیم کرده است و در این میان این رویکرد، وجهه‌ای منحصربه‌فرد برای ج.ا.ا به عنوان محور مقابله با نظام سلطه بازتولید نموده است. در این میان تمایل شدید برخی جریانات سیاسی داخلی جهت ایجاد تماس و مذاکره با آمریکا در کنار پالس‌های مثبتی که سیاستمداران ایالات متحده در این خصوص ارسال میکنند نشانگر اهمیت راهبردی ورود نظام اسلامی به پای میز مذاکره برای نظام سلطه است.
یکی از نتایج اصلی پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تغییر در معادلات قدرت و مناسبت بین‌الملل به گونه‌ای بود که سبب گشودن جبهه‌ای جدید در رقابت‌های جهانی بود که با شعار اساسی «نه شرقی-نه غربی» چارچوب حاکم بر روابط جهانی را به چالش کشید و حتی با فروپاشی بلوک شرق ، حاکمیت هژمونیک نظام سلطه و استکبار جهانی به رهبری ایالات متحده آمریکا را به رسمیت نشناخت. با گذشت بیش از سه دهه از عمر نظام اسلامی، عرصه مواجهه جمهوری اسلامی ایران با نظام سلطه روز به روز گسترش یافته است و تحلیل وضعیت موجود و برآوردی از تحولات آینده نشانگر آن است که با مرور زمان کفه قدرت ج.ا.ا در حال سنگین تر شدن بوده و روند افول سلطه امریکا هرچه بیشتر شتاب گرفته است.
۵ سال پیش (۳۱اردیبهشت ۱۳۸۶) به همراه جمعی از فعالان بسیج دانشجویی دانشگاههای سراسر کشور توفیق یافتیم تا به محضر رهبرمعظم انقلاب رسیده و توصیه های مهم و راهبردی ایشان به دانشجویان بسیجی را به طور مستقیم استماع کنیم. اتفاقاً نکته جالبی که وحود داشت و دارد این است که آن دیدار، آخرین دیدار اختصاصی تشکل بسیج دانشجویی با حضرت آقا تا این لحظه بوده و به نظر می رسد برخی تأکیدات معظم له به فعالان این عرصه هنوز جای کار بسیاری دارد. القصه اینکه با مروری بر رویدادهای اخبر خصوصاً رقابت های انتخابات مجلس نهم و برخی حواشی که حول ان در بدنه نیروهای ارزشی شکا گرفت و نیز تحلیل هایی که روزهای پسا انتخاباتی ارائه می شود مروری دوباره بر برخی نکات کلیدی مورد اشاره معظم له در ان دیدار را لازم دیدم:
هبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله‌العالی) در خطبه‌های روز عید سعید فطر امسال در بیانات مهمی با اشاره به فضای سیاسی روز و در پیش بودن انتخابات نهمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی در اسفند ماه سال جاری، توجه عموم ملت و نخبگان را به نکاتی اساسی در این خصوص جلب نموده که از آن میان مسأله‌ی نگرانی معظم له در خصوص تلاش عده‌ای برای ایجاد چالش‌های ضدامنیتی در جریان انتخابات آینده قابل تأمل است. چنین به نظر می‌رسد دغدغه‌ی ایشان در این خصوص با نگاهی آینده نگرانه و نیز با تجربه‌ی انتخابات 88 می‌بایست مسؤولان ذی ربط و نخبگان جامعه را به هوشیاری در برابر این تهدید بالقوه و احتمالی هوشیار سازند.
هم‌زمان با عزم جدی عراق برای اخراج عوامل گروهک نفاق از خاک این کشور، تلاش منافقین برای نجات از وضعیت بحرانی فعلی به سطح قابل توجهی رسیده است. آخرین راهبرد اتخاذ شده سردمداران این گروهک، سوءاستفاده از تحولات منطقه و تلاش کاریکاتوری برای همسو نشان دادن سرکردگان این جریان با تحولات و خواست ملت‌های منطقه است. از بارزترین اقدامات مرتبط می‌توان به برگزاری نشستی ناموفق در مصر تحت عنوان «نجات ساکنان اشرف» و پیام اخیر سرکرده‌ی این گروه به مناسبت ماه رمضان و تلاش برای همراه نشان دادن خود با جریان بیداری اسلامی منطقه است. البته این تنها منافقین نیستند که به دنبال بهره برداری از تحولات منطقه‌اند. اخیراً برخی عناصر جریان فتنه نیز در حال تلاش برای هم جهت جلوه دادن تحولات منطقه با فتنه شکست خورده سبز هستند. از بارزترین این اقدامات نامه‌های چندباره «مصطفی تاج‌زاده» است که البته در ضمن آن به دنبال مطرح کردن دوباره‌ی نام خویش نیز هست.
مسئله درگیری نیروهای امنیتی و انتظامی کشورمان با عوامل گروه‌های تجزیه‌طلب شمال غرب (خصوصاً پژاک) به یکی از مهمترین موضوعات خبری منطقه‌ای بدل شده است. در این میان ان چه مشاهده میشود فرصت‌هایی است که در اختیار گروهک‌هایی همچون «کومه له» و «پژاک» شامل امکانات لجستیکی و پایگاه‌های نظامی و آموزشی در منطقه شمال عراق قرار گرفته است.
نگاهی دوباره موج رسانه‌ای و سیاسی علیه مواضع فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و پس از آن که سردار جعفری از بایدها و نبایدهای حضور برخی اصحاب فتنه 88 در عرصه‌های چون انتخابات سخن گفت، خود گویای چرایی طراحی و اجرای این هجمه ی رسانه‌ای است، اما با کمی تأمل در جوانب این مسئله می‌توان به نکاتی چند دست یافت که اشاره به آنها خالی از فایده نخواهد بود.
به طور معمول با شروع فصل گرم سال، دغدغه‌ی نبود توجه کافی برخی افراد به مسأله‌ی حجاب و پوشش، به نگرانی اصلی متولیان امر و دل سوزان فرهنگی و اقشار متدین کشور بدل می‌گردد. با توجه به تحولات فرهنگی اجتماعی اخیر کشور و آن چه که در منظر عمومی جامعه روشن است به نظر می‌رسد مسأله‌ی حجاب از اولویت دو چندانی از نظر پرداختن و بررسی برخوردار است. در این نوشتار کوشیده خواهد شد تا ارتباط این مسأله‌ی به ظاهر فرهنگی با "امنیت ملی " کشور مورد مداقه و بررسی گردد.