تبیین بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار خبرگان

تقلیل‌گرایی دینی در امتداد آرمان‌زدایی

تغییر رفتار یعنی شما از آن ‌چیزهایی که از لوازم قطعی و حتمی حرکت به آن سرمنزل است، دست ‌بردارید، از آن کوتاه بیایید و نسبت به آن، اهتمام خودتان را از دست بدهید. این معنای تغییر رفتار است؛ یعنی همان چیزی که گاهی از آن در برخی از گفته‌ها و نوشته‌ها، تعبیر می‌شود به دین حداقلی؛ یعنی کاستن از آرمان‌ها که به ‌معنای نابودی سیرت دین است. این دین حداقلی یعنی در واقع دین را حذف کردن.

یوم‌الحساب اقتصاد و فرهنگ

کمتر از دو هفته تا پایان سالی مانده است که به نام «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» مزین شد و طبعاً انتظار می‌رفت با سرلوحه قرار گرفتن شعار سال، محورهای راهبردی این شعار، اساس همه برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات مدیریت‌های خرد و کلان کشور بر این مبنا قرار گیرد. اکنون در واپسین روزهای این سال فرصتی دیگر برای تأمل در این است که تا چه حد متولیان امر به وظیفه خود در این باب پرداخته‌اند.

فرهنگی که بیش از پیش نیازمند آنیم!

رهبر معظم انقلاب اسلامی چندی پیش در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت شهدای هنرمند، دانشجو و امور تربیتی به اهمیت زنده نگاه‌داشتن یاد شهدا و لزوم توجه به فرهنگ ایثار و شهادت پرداختند و فرمودند: «من عقیده راسخ دارم بر اینکه یکی از نیازهای اساسی کشور، زنده نگه‌داشتن نام شهدا است؛ بزرگداشت شهدا برای آینده این کشور، حیاتی و ضروری است. فرهنگ شهادت یعنی فرهنگ تلاش کردن با سرمایه‌گذاری از خود برای اهداف بلندمدت مشترک بین همه مردم؛ که البته در مورد ما آن اهداف، مخصوص ملت ایران هم نیست، برای دنیای اسلام بلکه برای جهان بشریت است.

جبهه فرهنگ را دریابیم!

دغدغه‌های فرهنگی انقلاب اسلامی، خصوصاً در حوزه مواجهه با رخنه‌ها و تهدیدات فرهنگ مهاجم، چیزی نیست که از جنس مسائل دیروز و امروز باشد و تقریباً عمر 25ساله می‌توان برای آن تصور نمود. از آن زمان که جنس تهدید دشمن از فاز سخت و نیمه‌سخت به حوزه نرم تغییر یافت و در قالب «تهاجم فرهنگی و جنگ نرم» مفهوم یافت، چنین دغدغه‌هایی در دلسوزان انقلاب خصوصاً در منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی، برجسته شد.

اسلام لندن‌نشین را منزوی کنید

[دشمنان] فهمیدند که اگر در دنیای اسلام مذاهب اسلامی گریبان یکدیگر را بگیرند و کشمکش با همدیگر را شروع کنند، رژیم غاصب صهیونیست نفس راحتی خواهد کشید؛ این را خوب فهمیدند، درست فهمیدند؛ لذا ازیک‌طرف گروه‌های تکفیری را به راه می‌اندازند که نه‌فقط شیعه را تکفیر کنند، بلکه بسیاری از فِرق اهل سنت را هم تکفیر کنند؛ از آن‌طرف هم یک عده مزدور را به راه بیندازند که برای این آتش هیمه فراهم کنند، بنزین روی آتش بریزند؛ که می‌بینید، می‌شنوید، یا خبر دارید. وسایل ارتباط‌جمعی و رسانه در اختیار اینها می‌گذارند؛ در کجا؟ در امریکا! در کجا؟ در لندن! آن تشیعی که از لندن و از امریکا بخواهد برای دنیا پخش بشود، آن تشیع به درد شیعه نمی‌خورد.

تبیین بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مجمع عالی بسیج

تفکری که جمهوری اسلامی را شکست‌ناپذیر کرده است

جامعه‌ای که در آن تفکر بسیجی مسلط و حاکم شود، با خیال آسوده می‌تواند مسیری را بپیماید که هرچند در ابتدای راه با دشواری‌های گام‌های بزرگ همراه است، اما به‌زودی حلاوت دستاوردهای این ایستادگی بر اصول را خواهد چشید.

رسالت تاریخی بسیج در دهه‌ی چهارم انقلاب اسلامی

تفکر بسیجی، زیرساخت تمدن‌سازی و پیشرفت

روحیه و سبکی متأثر از نظام فکری کاملاً بومی و متکی به آموزه‌ها و ارزش‌های اسلام ناب محمدی (ص) آن‌گاه که در ذیل ساختار ولایت تعریف گردید، جریانی بی‌نظیر را رقم زد که نه‌ تنها تأمین‌کننده‌ی نیازهای جمهوری اسلامی در ادوار گوناگون بوده، بلکه در گستره‌ای وسیع‌تر از مرزهای جغرافیای ایران اسلامی نیز هرروزه به رهاوردهای چشمگیر آن افزوده می‌شود. نگرش بنیادین انقلاب اسلامی در سلطه‌ستیزی و مقابله با نظم و نظام طاغوتی مطلوب ابرقدرت‌ها از یک‌سو و از سوی دیگر، هویت احیاگرانه و بازگشت به خویشتن مکتب انقلاب، همه و همه نیاز به یک عزم ملی برای اتکا به ظرفیت‌های داخلی را پدیدار ساخته است.

کارنامه‌ای با پیشرفت چشمگیر

دیروز، دوره 10 ساله مدیریت سیدعزت‌الله ضرغامی بر سازمان صداوسیما پایان یافت و بار این مسئولیت سنگین بر دوش مدیری دیگر نهاده شد. با پایان کار هر مدیریت مرسوم است نقاط ضعف و قوت کارنامه وی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. روشن است که ارائه تحلیلی جامع از وجوه مثبت و احیاناً منفی کارنامه مدیریت وی مجالی تفصیلی می‌طلبد که از حوصله این نوشتار خارج است. با این‌حال به‌حسب تقدیر از این مدیر رسانه‌ای، کوشیده خواهد شد که برخی نقاط قوت کارنامه ضرغامی مورد بررسی قرار گیرد.

خونی که همچنان در جوشش است

تأثیرپذیری روشن انقلاب اسلامی از قیام عاشورای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بر کسی پوشیده نیست. این تأثیرپذیری را هم در جنبه‌های معرفتی-اندیشه ای و هم در رویکردهای سیاسی و اجتماعی می‌توان مشاهده کرد. بر این اساس می‌توان عاشورا را در قالبی وسیع‌تر از یک نهضت الگو که «عامل احیاگر و استمراربخش» انقلاب اسلامی دانست.

دفاع مقدس، بستر تربیت مدیران جهادی

دفاع مقدس تجربه‌ای گران‌سنگ و ذی‌قیمت برای انقلاب اسلامی و ملت ایران بود که با گذشت سال‌ها، هنوز هم رهاوردهای آن به طور کامل و دقیق بازشناسی نشده است. اکنون و در آستانه سی و چهارمین سالگرد آغاز جنگ تحمیلی و هفته دفاع مقدس، می‌توان به یکی از دستاوردهای بی‌نظیر آن که بی‌ارتباط با شعار امسال نیز نیست، یعنی «مدیریت جهادی» اشاره کرد.

روزی که باید فاتحه‌ی کشور را خواند!

انقلاب اسلامی ایران، علاوه بر تغییر نظام سیاسی در کشور، رهاوردهایی در حوزه‌های گوناگون، از جمله در شکل‌دهی به فرهنگ عمومی و نخبگان جامعه داشته است. از جمله‌ی این فرهنگ‌سازی‌ها را می‌توان در اصلاح بینش، نگرش و رفتار مسئولان جامعه در سبک زندگی دانست. تا پیش از انقلاب اسلامی، رسوبات فرهنگ ستم‌شاهی که ده‌ها قرن بر بنیان‌های اجتماعی کشور مستولی شده بود نوعی از اشرافیت و تجمل‌گرایی ساختاری را نهادینه ساخته بود. به گونه‌ای که تفاخر به مظاهر اشرافیت، از جمله کاخ نشینی از محورهای عمده اقدامات رژیم ستم‌شاهی در فعالیت‌های ترویجی-تبلیغی به شمار می‌آمد.

هشداری برای دلسوزان انقلاب

یکی از ویژگی‌های خاص انقلاب اسلامی، را می‌توان هویت و سیرت درونی ان دانست که ملازمت مستقیمی با اهداف کلان و جهت‌گیری‌های آرمانی ان دارد. به این معنا که نظام جمهوری اسلامی ایران که برخاسته از این انقلاب است صرفاً شامل ساختار حقوقی و سازمان اداره‌ی کشور نیست، بلکه روح حاکم بر این نظام دقیقاً منبعث از هویت و سیرت درونی انقلاب اسلامی است.

پیام‌های عدم انصراف را دریابیم

دعوت گسترده دولت از مردم برای انصراف از دریافت یارانه‌های نقدی و نوع واکنش عمومی به آن از مهم‌ترین موضوعات مطرح در سطح کشور در چند هفته اخیر است و البته پس از روشن شدن نتایج میزان اقبال عمومی به این دعوت، تحلیل‌های متفاوتی از چرایی آن ارائه شده است. با این حال و نظر به اهمیت این مسئله مهم، نکاتی چند در خور تأمل است

چالش‌های قرارگاه فرهنگی کشور

دوم اردیبهشت ماه سالروز صدور فرمان حضرت امام (ره) مبنی بر انقلاب فرهنگی استٰ. موضوعی که زمینه ساز شکل‌گیری نهادی به همین نام و با مأموریت مدیریت راهبردی و فراقوه‌ای فرهنگ گردید. تجربه ایجاد و رشد چنین نهادی که حکم قرارگاه مدیریت و مهندسی فرهنگی را دارد را بایستی از برکات وجودی امام راحل (ره) و انقلاب اسلامی دانست. چراکه با توجه به ماهیت خاص انقلاب اسلامی که برخاسته از بنیانی فرهنگی است، ضروری بود در ساحت نهادسازی‌های مرتبط با آن نیز مابه‌ازای خارجی این ماهیت انقلاب نیز در نظر گرفته شود. با این حال مروری بر روند فعالیت این قرارگاه جهاد فرهنگی کشور نشانگر آن است که هر از گاهی فراز و نشیب‌ها سویه و اثربخشی حرکت این شورا را با چالش‌های جدی مواجه ساخته است.

مفاهیم هدفمندی یا هدفمندی مفاهیم؟!

این روزها عمده‌ی بحث رسانه‌ها بر سر ثبت نام مرحله‌ی دوم طرح هدفمندی یارانه‌هاست و صدالبته موضوع چالشی انصراف و یا حذف تعدادی از یارانه‌بگیران دور اول تقریباً همه چیز را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. در محدودیت منابع موجود و تکالیف قانونی‌ای که ایجاب می‌کند که یارانه تنها به بخشی از جامعه تعلق بگیرد، تقریباً تردیدی وجود ندارد. با این حال آنچه در خور تأمل است چگونگی طرح این موضوع و حواشی پیرامون آن است.

تأملی در نسبت شعار سال با نقشه‌ی راه انقلاب اسلامی؛

اقتصاد و فرهنگ؛ حلقه‌ی وصل تمدن‌سازی

در باب اهمیت دو رکن «فرهنگ» و «اقتصاد» به‌عنوان تکیه‌گاه‌های پیشرفت کشور، خصوصاً در سال جاری که بدین عنوان نام‌گذاری شده است، سخن بسیار رفته است، اما می‌توان از منظری ژرف‌تر به بررسی نسبت این دو حوزه‌ی مهم و به‌طور کلی شعار سال با اهداف کلان و نقشه‌ی راه انقلاب اسلامی پرداخت.

مسئله‌ای به نام پیشرفت

انسان بر اساس فطرت همواره سعی در پیشرفت و بهبود شرایط زندگی خود داشته است. در دوره‌های اخیر هیچ چیز به اندازه‌ی پیشرفت نیروی هدایت‌کننده‌ی اندیشه و رفتار انسانی نبوده است. در زمان کنونی پیشرفت در تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به گونه‌ای از اهمیت برخوردار است که تمام نظام‌های سیاسی، پیشرفت همه‌جانبه را وجهه‌ی همت خود قرار داده‌اند و برای دستیابی به آن تلاش می‌کنند.اهمیت پیشرفت و تعالی در جهان کنونی به گونه‌ای است که گام برنداشتن یک جامعه در جهت پیشرفت به منزله‌ی مرگ تدریجی و نابودی آن جامعه خواهد بود. بر اساس همین نیاز است که دهه‌ی کنونی توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی دهه‌ی «عدالت و پیشرفت» نامیده شده است.

بررسی کارنامه‌ی تکنوکرات‌ها در حوزه‌ی فرهنگی(2)؛
 

لیبرالیسم فرهنگی در پناه تکنوکراسی

در قسمت اول این مقاله، به نگرش‌های لیبرال‌گرایانه‌ی موجود در برخی برنامه‌ها نهادهای فرهنگی‌اجتماعی دولت سازندگی اشاره کردیم و به‌طور مشخص، کارنامه‌ی وزارت ارشاد این دولت، ‌به مدیریت سید محمد خاتمی، و شهرداری تهران، به مدیریت غلامحسین کرباسچی، مورد بررسی قرار گرفت.اما نگرش مسامحه‌نگر و بی‌تفاوتی، تنها به بدنه‌ی دولت سازندگی ختم نمی‌شد. متأسفانه، آنچه مشاهده می‌شد آن بود که مدیران عالی‌رتبه‌ی این دولت نیز در این خصوص دچار بی‌تفاوتی، مسامحه و نوعی اباحه‌گرایی بودند.

دغدغه‌ها و مطالبات فرهنگی رهبری از مسئولان

بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با اعضای مجلس خبرگان رهبری حاکی از دغدغه‌ها و مطالبات خاص ایشان از متولیان امر و مسئولان اجرایی در حوزه فرهنگ بود. روشن است که با توجه به ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و رویکردهای کلان ارزشی نظام اسلامی مسئله فرهنگ و ارزش‌های فرهنگی همواره در صدر مسائل اصلی کشور بوده و هست. با این حال نگاهی دقیق به تعابیر معظم له در این دیدار و نیز دیدار سه ماه پیش با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی نشان می‌دهد دغدغه‌ها و نگرانی ایشان در این حوزه؛ خاص و بر اساس شرایط ویژه بوده است. اینکه چه رویکرد خاصی –که بی‌ارتباط با شرایط سیاسی کشور نیست- موجبات دغدغه‌های معظم له را پدیدآورده چندان امری مبهم و غیر قابل کشف نیست، اما از حوصله این نوشتار خارج است. در این یادداشت کوشیده خواهدشد مطالبات و دغدغه‌های ایشان مورد مروری گذرا واقع شود.

بررسی کارنامه‌ی تکنوکرات‌ها در حوزه‌ی فرهنگی(1)؛

لیبرالیسم فرهنگی در پناه تکنوکراسی

دولت پنجم و ششم، که با مدیریت تکنوکرات‌ها به دولت سازندگی معروف شد، بیشتر با وجه توسعه‌محور، خصوصاً در حوزه‌ی اقتصادی، شناخته می‌شود. واقعیت نیز آن است که وجهه‌ی همت این دولت عمدتاً نیز در ذیل همین حوزه دور می‌زد. با این حال، رویکرد ضمنی و انضمامی فرهنگی و البته با گرایش‌های خاص که در دل برنامه‌های توسعه‌ای این دولت وجود داشت و نیز هم‌زمانی با تغییر راهبردهای نظام سلطه و اتخاذ استراتژی تهاجم نرم، که پیامدهای خاص خود را بر جامعه‌ی ایرانی داشت، سبب شده است تا در مجموع بتوان گفت بررسی کارنامه‌ی فرهنگی این دولت، حتی مهم‌تر از کارنامه‌ی اقتصادی آن است. اکنون که به نظر می‌رسد شاهد رویکرد خاص در حوزه‌ی فرهنگ از سوی برخی متولیان اجرایی هستیم، که البته بی‌شباهت به آن دوران نیست، کوشیده خواهد شد در این مقاله، رویکرد مذکور مورد بررسی و مداقه قرار گیرد.

جای خالی نسل سومی‌ها

تحقق آرمان‌های بزرگ نیازمند عزم راسخ و تلاش خستگی ناپذیر در زمانی طولانی مدت است. روشن است که اهداف بزرگ به راحتی و در کوتاه مدت تحقق نمی‌یابند. نیل به آرمان‌ها، خصوصاً در ابعاد ملی و جهانی گاه به گذشت ده‌ها سال و پا به کار بودن نسل‌های متمادی وابسته است. انقلاب اسلامی ایران، صرفاً یک دگرگونی در نظام سیاسی این کشور، نبود بلکه آرمان‌های عمیقی را دنبال کرده و می‌کند که برخی از آن‌ها نیازمند عزم خستگی ناپذیر چند نسل است.

 اکنون و در دهه چهارم انقلاب اسلامی، می‌توان با ارائه یک تحلیل نسلی به واکاوی نقش و جایگاه هر یک از نسل‌های فعال در این عرصه پرداخت.

دین دولتی، فرهنگ دولتی و یا ...

ما مسئولیّت شرعى داریم، مسئولیّت قانونى داریم در قبال فرهنگ کشور و فرهنگ عمومى کشور. و البتّه مى‌بینیم در بعضى از مطبوعات، نوشته‌ها، گفته‌ها، بعضى‌ها با عنوان[کردن‌] "دین دولتى" و "فرهنگ دولتى" میخواهند نظارت دولت را محدود کنند و تخریب کنند و به‌اصطلاح یک اَنگ غلطى و مخالفتى به آن بزنند که آقا، اینها میخواهند دین را دولتى کنند، فرهنگ را دولتى کنند! این حرفها یعنى چه؟

حماسه‌سازان اصلی را فراموش نکنیم!

دستاوردهای عظیم جبهه حق در طول تاریخ رهاورد مجاهدت‌ها و پایمردی انسان‌های والایی بوده که در تبعیت از پیشوای جبهه حق و در مسیر آرمان‌ها از پای ننشستند و در این راه پرسعادت، گاه عزیزترین داشته‌های خود- یعنی جان خویش- را در طبق اخلاص نهادند.

سنت الهی این چنین است که کسانی مصداق واقعی آیه شریفه «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَهُ أَلَّا تَخَافُوا وَ لَا تَحْزَنُوا و َأَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ الَّتِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ» هستند که با زحمات و تحمل دشواری‌ها، گاه مسیر تاریخ را عوض می‌کنند و حماسه‌های ماندگاری را رقم می‌زنند.

واکاوی استکبار ستیزی در معارف دینی

رهبر معظم انقلاب اسلامی، در دیدار اخیر با بسیجیان، با اشاره به تقابل راهبردی نظام اسلامی با نظام سلطه، به مبانی استکبارستیزی در معارف دینی پرداخته و فرمودند: «آنچه نقطه‌ى مقابل نظام اسلامى است، استکبار است. جهت‌گیرى خصومت‌هاى نظام اسلامى با نظام استکبار است؛ ما با استکبار مخالفیم، ما با استکبار مبارزه می‌کنیم. استکبار یک واژه‌ى قرآنى است که در قرآن درباره‌ى امثال فرعون و گروه‌هاى بدخواه و معارض حق و حقیقت به‌ کار رفته است. استکبار در گذشته هم بوده است، تا امروز هم وجود دارد. استخوان‌بندى استکبار در همه‌ى دوره‌ها یکى است؛ البته شیوه‌ها و خصوصیات و روش‌ها در هر زمانى تفاوت می‌کند. امروز هم نظام استکبارى وجود دارد؛ رأس استکبار هم در دنیا، دولت ایالات متحده‌ى آمریکاست. استکبار را باید بشناسیم، خصوصیات استکبار را باید بدانیم، عملکرد و جهت‌گیرىِ استکبار را باید بدانیم تا بتوانیم خردمندانه رفتار خودمان را در مقابل او تنظیم کنیم. ما با برخورد غیرخردمندانه در همه‌ى عرصه‌ها مخالفیم؛ ما معتقدیم در همه‌ى عرصه‌ها، در همه‌ى برنامه‌ریزى‌ها، در همه‌ى جهت‌گیرى‌هاى جمعى و فردى باید با درایت و حکمت عمل کرد. اگر صحنه را نشناسیم، اگر دوست را نشناسیم، دشمن را نشناسیم، اگر امروز نظام سلطه را نشناسیم، استکبار را نشناسیم، چطور می‌توانیم با حکمت و درایت حرکت کنیم؟ چطور می‌توانیم درست برنامه‌ریزى کنیم؟ لذا باید بشناسیم.»[1] در این یادداشت کوشیده خواهد شد تا در تبیین بیان معظم­له به صورتی گذرا نیم‌­نگاهی به مفهوم استکبار و استکبارستیزی در معارف دینی پرداخته شود.